Sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta
z badania rocznego skonsolidowanego sprawozdania
finansowego Grupy Kapitałowej
Banku Ochrony Środowiska S.A.
za rok obrotowy zakończony
dnia 31 grudnia 2023 roku
Mazars Audyt Sp. z o.o.
ul. Piękna 18
00-549 Warszawa
Mazars Audyt Sp. z o.o.
Sąd Rejonowy dla m. st. Warszawy, XII Wydział Gospodarczy KRS nr 0000086577, kapitał zakładowy: 1 268 000,00 PLN,
NIP: 5260215409, REGON: 011110970
SPRAWOZDANIE NIEZALEŻNEGO BIEGŁEGO REWIDENTA
Z BADANIA ROCZNEGO SKONSOLIDOWANEGO SPRAWOZDANIA
FINANSOWEGO
Dla Walnego Zgromadzenia i Rady Nadzorczej Banku Ochrony Środowiska S.A.
Sprawozdanie z badania rocznego skonsolidowanego sprawozdania
finansowego
Opinia
Przeprowadziliśmy badanie rocznego skonsolidowanego sprawozdania finansowego grupy
kapitałowej („Grupa”), w której jednostką dominującą jest Bank Ochrony Środowiska S.A.
(„Jednostka dominująca") zawierające skonsolidowane sprawozdanie z sytuacji finansowej na
dzień 31 grudnia 2023 roku oraz skonsolidowany rachunek zysków i strat, skonsolidowane
sprawozdanie z całkowitych dochodów, skonsolidowane sprawozdanie ze zmian w kapitale
własnym, skonsolidowane sprawozdanie z przepływów pieniężnych za rok obrotowy od dnia
1 stycznia do dnia 31 grudnia 2023 roku oraz informację dodatkową do skonsolidowanego
sprawozdania finansowego zawierającą informację o istotnych politykach rachunkowości oraz
inne informacje objaśniające („skonsolidowane sprawozdanie finansowe").
Naszym zdaniem, załączone skonsolidowane sprawozdanie finansowe:
przedstawia rzetelny i jasny obraz skonsolidowanej sytuacji majątkowej i finansowej
Grupy na dzień 31 grudnia 2023 roku oraz jej skonsolidowanego wyniku finansowego
i skonsolidowanych przepływów pieniężnych za rok obrotowy zakończony w tym dniu
zgodnie z mającymi zastosowanie Międzynarodowymi Standardami
Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską oraz
przyjętymi zasadami (polityką) rachunkowości;
jest zgodne co do formy i treści z obowiązującymi Grupę przepisami prawa oraz
statutem Jednostki dominującej.
Niniejsza opinia jest spójna ze sprawozdaniem dodatkowym dla Komitetu Audytu, które
wydaliśmy dnia 7 marca 2024 roku.
Mazars Audyt Sp. z o.o. 3
Podstawa opinii
Nasze badanie przeprowadziliśmy zgodnie z Krajowymi Standardami Badania w brzmieniu
Międzynarodowych Standardów Badania przyjętymi uchwałą Krajowej Rady Biegłych
Rewidentów nr 3430/52a/2019 z dnia 21 marca 2019 roku w sprawie krajowych standardów
badania oraz innych dokumentów, z późn. zm. oraz uchwałą Rady Polskiej Agencji Nadzoru
Audytowego nr 38/I/2022 z dnia 15 listopada 2022 roku w sprawie krajowych standardów
kontroli jakości oraz Krajowego Standardu Badania 220 (Zmienionego) („KSB”), a także
stosownie do ustawy z dnia 11 maja 2017 roku o biegłych rewidentach, firmach audytorskich
oraz nadzorze publicznym („Ustawa o biegłych rewidentach” Dz. U. z 2023 r. poz. 1015
z późn. zm.) oraz Rozporządzenia UE nr 537/2014 z dnia 16 kwietnia 2014 roku w sprawie
szczegółowych wymogów dotyczących ustawowych badań sprawozdań finansowych
jednostek interesu publicznego, uchylającego decyzję Komisji 2005/909/WE
(„Rozporządzenie UE” Dz. Urz. UE L158 z 27.05.2014, str. 77, z późn. zm.). Nasza
odpowiedzialność zgodnie z tymi standardami została dalej opisana w sekcji naszego
sprawozdania „Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie skonsolidowanego
sprawozdania finansowego”.
Jesteśmy niezależni od Spółek Grupy zgodnie z Międzynarodowym Kodeksem etyki
zawodowych księgowych (w tym Międzynarodowymi standardami niezależności) Rady
Międzynarodowych Standardów Etyki dla Księgowych („Kodeks IESBA") przyjętym uchwałą
Krajowej Rady Biegłych Rewidentów nr 3431/52a/2019 z dnia 25 marca 2019 roku w sprawie
zasad etyki zawodowej biegłych rewidentów, z późn. zm., oraz z innymi wymogami etycznymi,
które mają zastosowanie do badania sprawozdfinansowych w Polsce. Wypełniliśmy nasze
inne obowiązki etyczne zgodnie z tymi wymogami i Kodeksem IESBA. W trakcie
przeprowadzania badania kluczowy biegły rewident oraz firma audytorska pozostali niezależni
od Spółek Grupy zgodnie z wymogami niezależności określonymi w Ustawie o biegłych
rewidentach oraz w Rozporządzeniu UE.
Uważamy, że dowody badania, które uzyskaliśmy są wystarczające i odpowiednie, aby
stanowić podstawę dla naszej opinii.
Kluczowe sprawy badania
Kluczowe sprawy badania to sprawy, które według naszego zawodowego osądu były
najbardziej znaczące podczas badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego
za bieżący okres sprawozdawczy. Obejmują one najbardziej znaczące ocenione rodzaje
ryzyka istotnego zniekształcenia, w tym ocenione rodzaje ryzyka istotnego zniekształcenia
spowodowanego oszustwem. Do spraw tych odnieśliśmy się w kontekście naszego badania
skonsolidowanego sprawozdania finansowego jako całości oraz przy formułowaniu naszej
opinii oraz podsumowaliśmy naszą reakcję na te rodzaje ryzyka, a w przypadkach, w których
uznaliśmy za stosowne przedstawiliśmy najważniejsze spostrzeżenia związane z tymi
rodzajami ryzyka. Nie wyrażamy osobnej opinii na temat tych spraw.
Mazars Audyt Sp. z o.o. 4
Kluczowa sprawa badania
Jak nasze badanie odniosło się do tej sprawy
Wycena odpisów na oczekiwane straty
kredytowe
Zgodnie z Międzynarodowym Standardem
Sprawozdawczości Finansowej
9 Instrumenty finansowe ("MSSF 9")
Zarząd Jednostki dominującej powinien
określić wartość oczekiwanych strat
kredytowych, które mogą wystąpić
w okresie 12 miesięcy lub w pozostałym
okresie życia składnika aktywów
finansowych, w zależności od klasyfikacji
poszczególnych aktywów do kategorii
ryzyka („koszyków”) z uwzględnieniem
wpływu przyszłych warunków
makroekonomicznych na poziom
oczekiwanych strat kredytowych.
Ustalenie kwoty i momentu rozpoznania
oczekiwanych strat kredytowych wymaga
zastosowania znaczącego osądu oraz
istotnych i złożonych oszacowań, w tym
przede wszystkim w zakresie parametrów
ryzyka kredytowego w modelach
kalkulacji oczekiwanych strat
kredytowych.
Szacunek odpisów na oczekiwane straty
kredytowe uwzględnia kwestię wpływu
zmiennych warunków
makroekonomicznych gospodarki.
Szacunek ten wymagał zastosowania
przez Zarząd Jednostki dominującej
dodatkowych założeń i korekt
eksperckich, które uwzględniają
niepewność związaną z obecnym
i przyszłym otoczeniem
makroekonomicznym oraz
odzwierciedlają czynniki ryzyka, które nie
zostały ujęte w modelach Grupy.
Obszar ten uznaliśmy za kluczową sprawę
badania, ponieważ szacowanie odpisów z
tytułu oczekiwanych strat kredytowych
wiąże się ze znaczącym nieodłącznym
ryzykiem błędów a także niepewnością
Przeprowadziliśmy krytyczną analizę zaprojektowania
i wdrożenia procesu oceny ryzyka kredytowego
i szacowania oczekiwanych strat kredytowych oraz
zweryfikowaliśmy skuteczność mechanizmów
kontrolnych wdrożonych przez Grupę w tych
procesach.
Dokonaliśmy uzgodnienia bazy należności od
klientów z księgami rachunkowymi Grupy w celu
potwierdzenia kompletności ujęcia należności od
klientów będących podstawą tworzenia odpisów
z tytułu oczekiwanych strat kredytowych, a także
wartości tych odpisów.
Przeprowadziliśmy ocenę stosowanej przez Grupę
metodyki utraty wartości pod kątem zgodności
z wymogami MSSF 9, w szczególności w zakresie
stosowania kryteriów identyfikacji znaczącego
wzrostu ryzyka kredytowego, definicji niewykonania
zobowiązania, przyjętych parametrów ryzyka
kredytowego oraz uwzględnienia wpływu przyszłych
warunków makroekonomicznych na poziom
oczekiwanych strat kredytowych.
Przeprowadziliśmy procedury analityczne w zakresie
struktury i dynamiki zmian salda należności
kredytowych oraz odpisów na oczekiwane straty
kredytowe, biorąc pod uwagę takie wskaźniki jak:
udział kredytów przeterminowanych i kredytów
w poszczególnych koszykach, wskaźnik pokrycia
odpisami, itd.
W przypadku portfela należności od klienta
ocenianego metodą kolektywną:
przeprowadziliśmy krytyczną analizę
kluczowych osądów i założeń, w tym
scenariuszy makroekonomicznych oraz
przyjętych prawdopodobieństw wystąpienia
poszczególnych scenariuszy;
przeprowadziliśmy weryfikację kalkulacji
odpisów na oczekiwane straty kredytowe dla
wybranych ekspozycji;
dokonaliśmy weryfikacji testów wstecznych
parametrów ryzyka i kalkulacji odpisów (tzw.
back-testów);
Mazars Audyt Sp. z o.o. 5
dokonanych szacunków i wymaga od
Zarządu Jednostki dominującej
zastosowania istotnego osądu oraz, biorąc
pod uwagę wielkość portfela kredytowego,
ma istotny wpływ na sprawozdanie
finansowe.
W nocie 6.1 Ryzyko kredytowe oraz
w nocie 25 Należności od klientów
skonsolidowanego sprawozdania
finansowego zawarto szczegółowe
informacje na temat stosowanych metod
i modeli oraz poziomu odpisów na
oczekiwane straty kredytowe w portfelu
należności od klientów.
przeanalizowaliśmy założenia przyjęte
w ramach kalkulacji korekt poza-modelowych
i adekwatność tych korekt.
W przypadku portfela należności od klienta
ocenianego metodą indywidualną:
na wybranej próbie istotnych ekspozycji
kredytowych zapoznaliśmy się z
dokumentami dotyczącymi sytuacji
finansowej kredytobiorcy i zweryfikowano
poprawność przyporządkowania do
odpowiedniego koszyka utraty wartości;
dla wybranych kredytów z utratą wartości
(Koszyk 3), zweryfikowaliśmy założenia
stosowanych przy obliczaniu oczekiwanych
strat kredytowych, w szczególności
przewidywanych scenariuszy i przypisanych
im prawdopodobieństw oraz terminów i kwot
oczekiwanych przepływów pieniężnych,
w tym przepływów pieniężnych ze spłat i
realizacji zabezpieczeń oraz szacunku
oczekiwanej straty kredytowej.
Oceniliśmy jakość i zweryfikowaliśmy poprawność
ujawnień dotyczących utraty wartości kredytów
(oczekiwanych strat kredytowych) w sprawozdaniu
finansowym.
Szacunki dotyczące wpływu ryzyka
prawnego związanego z kredytami
hipotecznymi powiązanymi z kursem
waluty obcej
Szacunki dotyczące wpływu ryzyka
prawnego kredytów hipotecznych
powiązanych z kursem waluty obcej są
złożone i wymagają znacznego stopnia
osądu przy ustalaniu możliwych
scenariuszy, a także w odniesieniu do
przyjętych założeń w zakresie ilości
spodziewanych pozwów,
prawdopodobieństwa ich rozstrzygnięć
z uwzględnieniem możliwości zawarcia
ugody sądowej, prawdopodobieństwa
podjęcia negocjacji indywidualnych
z klientem oraz kwoty straty w przypadku
przegrania przez Grupę sprawy sądowej,
Nasze procedury badania nakierowane były głównie
na ocenę modelu i poszczególnych założeń
przyjętych przez Zarząd Jednostki dominującej
mających istotny wpływ na poziom szacowanych
kosztów ryzyka prawnego. W szczególności
przeprowadziliśmy niżej opisane procedury:
oceniliśmy politykę rachunkowości
i metodykę kalkulacji szacunku straty
rozpoznanej na kredytach hipotecznych
w CHF wynikającej z ryzyka prawnego;
dokonaliśmy przeglądu zmian w metodologii
szacowania rezerw na sprawy sądowe
w odniesieniu do kredytów udzielonych przez
Grupę w CHF;
przeprowadziliśmy krytyczną ocenę modelu
szacowania kosztów ryzyka prawnego
kredytów hipotecznych powiązanych
Mazars Audyt Sp. z o.o. 6
zawarcia ugody dowej lub w przypadku
negocjacji indywidulanych.
Zarząd Jednostki dominującej dokonał
analizy scenariuszowej, biorąc pod uwagę
zarówno drogę sądową, jak i potencjalne
ugody z klientami, w ramach której przyjął
znaczące założenia odnośnie ilości
spodziewanych pozwów,
prawdopodobieństwa przegranej,
prawdopodobieństwa możliwych
rozstrzygnięć przez sądy, jak również
szacując skalę straty poniesionej z tytułu
potencjalnych ugód z klientami.
Szacunki Grupy w tym zakresie opierają
się na historycznych obserwacjach
wskazujących na znaczną niepewność co
do liczby pozwów, które zostaną złożone
do sądu w przyszłości, jak i na brak
jednolitej linii orzeczniczej w istniejących
wyrokach sądowych.
Nota 5.5 Szacunki dotyczące wpływu
ryzyka prawnego związanego z kredytami
hipotecznymi powiązanymi z kursem
waluty obcej oraz Nota 40 Ryzyko prawne
dotyczące kredytów mieszkaniowych,
zabezpieczonych hipotecznie
powiązanych z kursem waluty
sprawozdania finansowego zawierają
szczegółowe informacje na temat założeń
przyjętych do wyliczenia szacunku
wpływu ryzyka prawnego kredytów
hipotecznych powiązanych z kursem
waluty obcej.
z kursem waluty obcej i poszczególnych
założeń;
przeprowadziliśmy rozmowy z Zarządem
Jednostki dominującej oraz specjalistami,
w tym z prawnikami Grupy, na temat
przyjętych założeń uwzględniających
historyczne obserwacje, w tym informacje
i zdarzenia następujące po dacie bilansowej;
przeanalizowaliśmy dokumentację Grupy
i opinie zewnętrznych kancelarii prawnych
uzyskanych przez Grupę na potrzeby
oszacowania prawdopodobieństwa realizacji
poszczególnych scenariuszy możliwych
rozstrzygnięć;
zweryfikowaliśmy przyjęte przez Grupę
w oparciu o dane historyczne założenia do
oszacowania prawdopodobieństwa zawarcia
przyszłych ugód, zarówno zawieranych na
etapie sprawy sądowej, jak i oferowanych
klientom w ramach indywidualnych negocjacji
i realizowanego z ich powodu poziomu strat;
przeanalizowaliśmy sposób wyliczenia
wartości potencjalnych strat w ramach
poszczególnych scenariuszy przyjętych przez
Grupę na podstawie danych historycznych;
zweryfikowaliśmy model zastosowany przez
Grupę do oszacowania kosztów ryzyka
prawnego, sprawdziliśmy poprawność
i kompletność danych stanowiących
podstawę obliczeń oraz potwierdziliśmy
matematyczną poprawność obliczeń;
przeanalizowaliśmy zdarzenia po dacie
bilansowej i ich wpływ na szacunek wpływu
ryzyka prawnego kredytów hipotecznych
powiązanych z kursem waluty obcej;
przenalizowaliśmy rejestr reklamacji klientów,
ze szczególnym uwzględnieniem zagadnień
związanych z walutowymi kredytami
hipotecznymi;
Oceniliśmy także adekwatność i kompletność
ujawnianych informacji dotyczących szacunku wpływu
Mazars Audyt Sp. z o.o. 7
ryzyka prawnego kredytów hipotecznych powiązanych
z kursem waluty obcej.
Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej Jednostki dominującej za
skonsolidowane sprawozdanie finansowe
Zarząd Jednostki dominującej jest odpowiedzialny za sporządzenie skonsolidowanego
sprawozdania finansowego, które przedstawia rzetelny i jasny obraz sytuacji majątkowej
i finansowej i wyniku finansowego Grupy zgodnie z Międzynarodowymi Standardami
Sprawozdawczości Finansowej zatwierdzonymi przez Unię Europejską, przyjętymi zasadami
(polityką) rachunkowości oraz obowiązującymi Grupę przepisami prawa i statutem Jednostki
dominującej, a także za kontrolę wewnętrzną, którą Zarząd Jednostki dominującej uznaje za
niezbędną, aby umożliwić sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego
niezawierającego istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub błędem.
Sporządzając skonsolidowane sprawozdanie finansowe, Zarząd Jednostki dominującej jest
odpowiedzialny za ocenę zdolności Grupy do kontynuowania działalności, ujawnienie, jeżeli
ma to zastosowanie, spraw związanych z kontynuacją działalności oraz za przyjęcie zasady
kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości, z wyjątkiem sytuacji, kiedy Zarząd
albo zamierza dokonać likwidacji Grupy, albo zaniechać prowadzenia działalności albo nie ma
żadnej realnej alternatywy dla likwidacji lub zaniechania działalności.
Zarząd Jednostki dominującej oraz członkowie Rady Nadzorczej Jednostki dominującej
zobowiązani do zapewnienia, aby skonsolidowane sprawozdanie finansowe spełniało
wymagania przewidziane w ustawie z dnia 29 września 1994 roku o rachunkowości („Ustawa
o rachunkowości” Dz. U. z 2023 r. poz. 120 z późn. zm.). Członkowie Rady Nadzorczej
Jednostki dominującej odpowiedzialni za nadzorowanie procesu sprawozdawczości
finansowej.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta za badanie skonsolidowanego
sprawozdania finansowego
Naszymi celami uzyskanie racjonalnej pewności, czy skonsolidowane sprawozdanie
finansowe jako całość nie zawiera istotnego zniekształcenia spowodowanego oszustwem lub
błędem oraz wydanie sprawozdania z badania zawierającego naszą opinię. Racjonalna
pewność jest wysokim poziomem pewności, ale nie gwarantuje, że badanie przeprowadzone
zgodnie z KSB zawsze wykryje istniejące istotne zniekształcenie. Zniekształcenia mogą
powstawać na skutek oszustwa lub błędu i uważane za istotne, jeżeli można racjonalnie
oczekiwać, że pojedynczo lub łącznie mogłyby wpłynąć na decyzje gospodarcze
użytkowników podjęte na podstawie tego skonsolidowanego sprawozdania finansowego.
Zakres badania nie obejmuje zapewnienia co do przyszłej rentowności Grupy ani
efektywności lub skuteczności prowadzenia jej spraw przez Zarząd Jednostki dominującej
obecnie lub w przyszłości.
Podczas badania zgodnego z KSB stosujemy zawodowy osąd i zachowujemy zawodowy
sceptycyzm, a także:
Mazars Audyt Sp. z o.o. 8
identyfikujemy i oceniamy ryzyka istotnego zniekształcenia skonsolidowanego
sprawozdania finansowego spowodowanego oszustwem lub błędem, projektujemy
i przeprowadzamy procedury badania odpowiadające tym ryzykom i uzyskujemy
dowody badania, które wystarczające i odpowiednie, aby stanowić podstawę dla
naszej opinii. Ryzyko niewykrycia istotnego zniekształcenia wynikającego z oszustwa
jest większe niż tego wynikającego z błędu, ponieważ oszustwo może dotyczyć
zmowy, fałszerstwa, celowych pominięć, wprowadzenia w błąd lub obejścia kontroli
wewnętrznej;
uzyskujemy zrozumienie kontroli wewnętrznej stosownej dla badania w celu
zaprojektowania procedur badania, które odpowiednie w danych okolicznościach,
ale nie w celu wyrażenia opinii na temat skuteczności kontroli wewnętrznej Grupy;
oceniamy odpowiedniość zastosowanych zasad (polityki) rachunkowości oraz
zasadność szacunków księgowych oraz powiązanych ujawnień dokonanych przez
Zarząd Jednostki dominującej;
wyciągamy wniosek na temat odpowiedniości zastosowania przez Zarząd Jednostki
dominującej zasady kontynuacji działalności jako podstawy rachunkowości oraz, na
podstawie uzyskanych dowodów badania, czy istnieje istotna niepewność związana
ze zdarzeniami lub warunkami, która może poddawać w znaczącą wątpliwość
zdolność Grupy do kontynuacji działalności. Jeżeli dochodzimy do wniosku, że istnieje
istotna niepewność, wymagane jest od nas zwrócenie uwagi w naszym sprawozdaniu
biegłego rewidenta na powiązane ujawnienia w skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym lub, jeżeli takie ujawnienia są nieadekwatne, modyfikujemy naszą opinię.
Nasze wnioski oparte na dowodach badania uzyskanych do dnia sporządzenia
naszego sprawozdania biegłego rewidenta, jednakże przyszłe zdarzenia lub warunki
mogą spowodować, że Grupa zaprzestanie kontynuacji działalności;
oceniamy ogólną prezentację, strukturę i zawartość skonsolidowanego sprawozdania
finansowego, w tym ujawnienia, oraz czy skonsolidowane sprawozdanie finansowe
przedstawia będące ich podstawą transakcje i zdarzenia w sposób zapewniający
rzetelną prezentację;
uzyskujemy wystarczające odpowiednie dowody badania odnośnie do informacji
finansowych jednostek lub działalności gospodarczych wewnątrz Grupy w celu
wyrażenia opinii na temat skonsolidowanego sprawozdania finansowego. Jesteśmy
odpowiedzialni za kierowanie, nadzór i przeprowadzenie badania Grupy i pozostajemy
wyłącznie odpowiedzialni za naszą opinię z badania.
Przekazujemy Komitetowi Audytu Jednostki dominującej informacje o, między innymi,
planowanym zakresie i czasie przeprowadzenia badania oraz znaczących ustaleniach
badania, w tym wszelkich znaczących słabościach kontroli wewnętrznej, które zidentyfikujemy
podczas badania.
Składamy Komitetowi Audytu Jednostki dominującej oświadczenie, że przestrzegaliśmy
stosownych wymogów etycznych dotyczących niezależności oraz, że będziemy informować
go o wszystkich powiązaniach i innych sprawach, które mogłyby być racjonalnie uznane za
stanowiące zagrożenie dla naszej niezależności, a tam gdzie ma to zastosowanie,
informujemy o zastosowanych zabezpieczeniach.
Mazars Audyt Sp. z o.o. 9
Spośród spraw przekazywanych Komitetowi Audytu Jednostki dominującej ustaliliśmy te
sprawy, które były najbardziej znaczące podczas badania skonsolidowanego sprawozdania
finansowego za bieżący okres sprawozdawczy i dlatego uznaliśmy je za kluczowe sprawy
badania. Opisujemy te sprawy w naszym sprawozdaniu biegłego rewidenta, chyba że
przepisy prawa lub regulacje zabraniają publicznego ich ujawnienia lub gdy, w wyjątkowych
okolicznościach, ustalimy, że kwestia nie powinna być przedstawiona w naszym
sprawozdaniu, ponieważ można byłoby racjonalnie oczekiwać, że negatywne konsekwencje
przeważyłyby korzyści takiej informacji dla interesu publicznego.
Inne informacje, w tym sprawozdanie z działalności
Na inne informacje składa się:
Sprawozdanie Zarządu z działalności Grupy Kapitałowej Banku Ochrony Środowiska
S.A. (sporządzone łącznie ze Sprawozdaniem Zarządu z działalności Banku Ochrony
Środowiska S.A.) za rok obrotowy zakończony dnia 31 grudnia 2023 roku
(„Sprawozdanie z działalności”) wraz z oświadczeniem o stosowaniu ładu
korporacyjnego, oświadczeniem na temat informacji niefinansowych, o którym mowa
w art. 49b ust. 1 Ustawy o rachunkowości i oświadczeniem w sprawie rzetelności
sporządzenia sprawozdań, które wyodrębnionymi częściami tego Sprawozdania
z działalności;
List Prezesa;
Oświadczenie Rady Nadzorczej dotyczące Komitetu Audytu;
Oświadczenie Rady Nadzorczej z wyników oceny sprawozdań finansowych oraz
sprawozdania zarządu za 2023 rok;
Wybrane dane finansowe Grupy.
Sprawozdanie z działalności Grupy i Jednostki dominującej za 2023 rok, zgodnie z art. 55 ust.
2a Ustawy o rachunkowości, zostało sporządzone łącznie.
Odpowiedzialność Zarządu i Rady Nadzorczej Jednostki dominującej
Zarząd Jednostki dominującej jest odpowiedzialny za sporządzenie Innych informacji zgodnie
z przepisami prawa.
Zarząd Jednostki dominującej oraz członkowie Rady Nadzorczej Jednostki dominującej
zobowiązani do zapewnienia, aby Sprawozdanie z działalności wraz z wyodrębnionymi
częściami, w tym oświadczeniem o stosowaniu ładu korporacyjnego i oświadczeniem na
temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 55 ust. 2b Ustawy o rachunkowości,
spełniało wymagania przewidziane w Ustawie o rachunkowości.
Odpowiedzialność biegłego rewidenta
Nasza opinia z badania skonsolidowanego sprawozdania finansowego nie obejmuje Innych
informacji. W związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego naszym
obowiązkiem jest zapoznanie się z Innymi informacjami, i czyniąc to, rozpatrzenie, czy Inne
informacje nie istotnie niespójne ze skonsolidowanym sprawozdaniem finansowym lub
naszą wiedzą uzyskaną podczas badania, lub w inny sposób wydają się istotnie
Mazars Audyt Sp. z o.o. 10
zniekształcone. Jeśli na podstawie wykonanej pracy, stwierdzimy istotne zniekształcenia
w Innych informacjach, jesteśmy zobowiązani poinformować o tym w naszym sprawozdaniu
z badania. Naszym obowiązkiem zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach jest
również wydanie opinii czy sprawozdanie z działalności zostało sporządzone zgodnie
z przepisami oraz czy jest zgodne z informacjami zawartymi w skonsolidowanym
sprawozdaniu finansowym. Dodatkowo, zgodnie z wymogami art. 111a ust. 3 ustawy z dnia
29 sierpnia 1997 roku Prawo bankowe („Prawo bankowe” - Dz. U. z 2023 r. poz. 2488 z późn.
zm.), naszym obowiązkiem jest zbadanie informacji określonych w art. 111a ust. 2 Prawa
bankowego zawartych w Sprawozdaniu z działalności. Ponadto jesteśmy zobowiązani do
poinformowania, czy Grupa sporządziła oświadczenie na temat informacji niefinansowych
oraz wydania opinii, czy Grupa w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego zawarła
wymagane informacje.
Opinia o Sprawozdaniu z działalności
Na podstawie wykonanej w trakcie badania pracy, naszym zdaniem, Sprawozdanie
z działalności:
zostało sporządzone zgodnie z art. 49 Ustawy o rachunkowości, oraz paragrafem
71 Rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 29 marca 2018 roku w sprawie informacji
bieżących i okresowych przekazywanych przez emitentów papierów wartościowych
oraz warunków uznawania za równoważne informacji wymaganych przepisami prawa
państwa niebędącego państwem członkowskim („Rozporządzenie o informacjach
bieżących” Dz. U. z 2018 r. poz. 757 z późn. zm.) oraz art. 111a ust. 2 Prawa
bankowego,
jest zgodne z informacjami zawartymi w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
Opinia o oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego
Naszym zdaniem w oświadczeniu o stosowaniu ładu korporacyjnego Grupa zawarła
informacje określone w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 Rozporządzenia o informacjach
bieżących. Ponadto, naszym zdaniem, informacje wskazane w paragrafie 70 ust. 6 punkt 5 lit.
c-f, h oraz lit. i tego Rozporządzenia zawarte w oświadczeniu o stosowaniu ładu
korporacyjnego zgodne z mającymi zastosowanie przepisami oraz informacjami zawartymi
w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym.
Informacja na temat informacji niefinansowych
Zgodnie z wymogami Ustawy o biegłych rewidentach informujemy, że Grupa sporządziła
oświadczenie na temat informacji niefinansowych, o którym mowa w art. 55 ust. 2b Ustawy
o rachunkowości jako wyodrębnioną część Sprawozdania z działalności.
Nie wykonaliśmy żadnych prac atestacyjnych dotyczących oświadczenia na temat informacji
niefinansowych i nie wyrażamy jakiegokolwiek zapewnienia na jego temat.
Mazars Audyt Sp. z o.o. 11
Oświadczenie na temat Innych informacji
Ponadto, w świetle wiedzy o Grupie i jej otoczeniu uzyskanej podczas naszego badania
oświadczamy, że nie stwierdziliśmy w Sprawozdaniu z działalności oraz pozostałych Innych
informacjach istotnych zniekształceń.
Sprawozdanie na temat innych wymogów prawa i regulacji
Opinia na temat zgodności oznakowania skonsolidowanego sprawozdania
finansowego, sporządzonego w jednolitym elektronicznym formacie
raportowania, z wymogami rozporządzenia o standardach technicznych
dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania
W związku z badaniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego zostaliśmy
zaangażowani do przeprowadzania usługi atestacyjnej dającej racjonalpewność w celu
wyrażenia opinii czy skonsolidowane sprawozdanie finansowe Grupy na dzień i za rok
zakończony 31 grudnia 2023 roku, sporządzone w jednolitym elektronicznym formacie
raportowania („skonsolidowane sprawozdanie finansowe w formacie ESEF”), zostało
oznakowane zgodnie z wymogami określonymi w rozporządzeniu delegowanym Komisji (UE)
nr 2019/815 z dnia 17 grudnia 2018 roku, uzupełniającym dyrektywę 2004/109/WE
Parlamentu Europejskiego i Rady w odniesieniu do regulacyjnych standardów technicznych
dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania („Rozporządzenie
ESEF”).
Identyfikacja kryteriów i opis przedmiotu usługi
Skonsolidowane sprawozdanie finansowe w formacie ESEF zostało sporządzone przez
Zarząd jednostki dominującej w celu spełnienia wymogów dotyczących oznakowania oraz
wymogów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu
raportowania, które są określone w Rozporządzeniu ESEF.
Przedmiotem naszej usługi atestacyjnej jest zgodność oznakowania skonsolidowanego
sprawozdania finansowego w formacie ESEF z wymogami Rozporządzenia ESEF, a wymogi
określone w tych regulacjach stanowią, naszym zdaniem, odpowiednie kryteria do
sformułowania przez nas opinii.
Odpowiedzialność Zarządu oraz Rady Nadzorczej Jednostki dominującej
Zarząd jest odpowiedzialny za sporządzenie skonsolidowanego sprawozdania finansowego
w formacie ESEF zgodnie z wymogami dotyczącymi oznakowania oraz wymogami
technicznymi dotyczącymi specyfikacji jednolitego elektronicznego formatu raportowania,
które określone w Rozporządzeniu ESEF. Odpowiedzialność ta obejmuje wybór
i zastosowanie odpowiednich znaczników XBRL, przy użyciu taksonomii określonej w tych
regulacjach.
Odpowiedzialność Zarządu obejmuje również zaprojektowanie, wdrożenie i utrzymanie
systemu kontroli wewnętrznej zapewniającego sporządzenie skonsolidowanego
sprawozdania finansowego w formacie ESEF, wolnego od istotnych niezgodności
Mazars Audyt Sp. z o.o. 12
z wymogami Rozporządzenia ESEF.
Członkowie Rady Nadzorczej jednostki dominującej odpowiedzialni za nadzorowanie
procesu sprawozdawczości finansowej, obejmującego również sporządzenie sprawozdań
finansowych zgodnie z formatem wynikającym z obowiązujących przepisów prawa.
Odpowiedzialność Biegłego Rewidenta
Naszym celem było wyrażenie opinii, na podstawie przeprowadzonej usługi atestacyjnej
dającej racjonalną pewność, czy skonsolidowane sprawozdanie finansowe w formacie ESEF
zostało oznakowane zgodnie z wymogami Rozporządzenia ESEF.
Wykonaliśmy usługę zgodnie z Krajowym Standardem Usług Atestacyjnych dotyczącym
badania sprawozdań finansowych sporządzonych w jednolitym elektronicznym formacie
raportowania 3001PL (”KSUA 3001PL”) oraz, gdzie jest to stosowne, zgodnie z Krajowym
Standardem Usług Atestacyjnych Innych niż Badanie i Przegląd 3000 (Z) w brzmieniu
Międzynarodowego Standardu Usług Atestacyjnych 3000 (Zmienionego) „Usługi
atestacyjne inne niż badania lub przeglądy historycznych informacji finansowych”, („KSUA
3000 (Z)”).
Standard ten nakłada na biegłego rewidenta obowiązek zaplanowania i wykonania procedur
w taki sposób, aby uzyskać racjonalną pewność, że skonsolidowane sprawozdanie
finansowe w formacie ESEF zostało przygotowane zgodnie z określonymi kryteriami.
Racjonalna pewność jest wysokim poziomem pewności, ale nie gwarantuje, że usługa
przeprowadzona zgodnie z KSUA 3001PL oraz, gdzie jest to stosowne, zgodnie z KSUA
3000 (Z), zawsze wykryje istniejące istotne zniekształcenie.
Wybór procedur zależy od osądu biegłego rewidenta, w tym od jego oszacowania ryzyka
wystąpienia istotnych zniekształceń spowodowanych oszustwem lub błędem.
Przeprowadzając oszacowanie tego ryzyka, biegły rewident bierze pod uwagę kontrolę
wewnętrzną związaną ze sporządzeniem skonsolidowanego sprawozdania finansowego
w formacie ESEF w celu zaplanowania stosownych procedur, które mają zapewnić biegłemu
rewidentowi wystarczające i odpowiednie do okoliczności dowody. Ocena funkcjonowania
systemu kontroli wewnętrznej nie została przeprowadzona w celu wyrażenia opinii na temat
skuteczności jej działania.
Podsumowanie wykonanych prac
Zaplanowane i przeprowadzone przez nas procedury obejmowały między innymi:
uzyskanie zrozumienia procesu sporządzenia skonsolidowanego sprawozdania
finansowego w formacie ESEF, obejmującego proces wyboru i zastosowania przez
Spółkę znaczników XBRL i zapewniania zgodności z Rozporządzeniem ESEF, w tym
zrozumienie mechanizmów systemu kontroli wewnętrznej związanych z tym
procesem;
uzgodnienie oznakowanych informacji zawartych w skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym w formacie ESEF do zbadanego skonsolidowanego sprawozdania
finansowego;
ocenę spełnienia standardów technicznych dotyczących specyfikacji jednolitego
elektronicznego formatu raportowania, ocenę kompletności oznakowania informacji
Mazars Audyt Sp. z o.o. 13
w skonsolidowanym sprawozdaniu finansowym w formacie ESEF znacznikami XBRL;
ocenę, czy zastosowane znaczniki XBRL z taksonomii określonej w Rozporządzeniu
ESEF zostały odpowiednio zastosowane oraz, czy użyto rozszerzeń taksonomii w
sytuacjach, gdy w podstawowej taksonomii określonej w Rozporządzeniu ESEF nie
zidentyfikowano odpowiednich elementów;
ocenę prawidłowości zakotwiczenia zastosowanych rozszerzeń taksonomii
w podstawowej taksonomii określonej w Rozporządzeniu ESEF;
testowanie poprawności obliczeń matematycznych dla poszczególnych pozycji
oznakowanych znacznikami XBRL;
ocenę kompletności oznakowania informacji w skonsolidowanym sprawozdaniu
finansowym w formacie ESEF znacznikami XBRL.
Uważamy, że uzyskane przez nas dowody stanowią wystarczającą i odpowiednią podstawę
do wyrażenia przez nas opinii na temat zgodności oznakowania z wymogami rozporządzenia
ESEF.
Wymogi etyczne, w tym niezależność
Przeprowadzając usługę biegły rewident i firma audytorska przestrzegali wymogów
niezależności i innych wymogów etycznych określonych w Kodeksie IESBA. Kodeks IESBA
oparty jest na podstawowych zasadach dotyczących uczciwości, obiektywizmu, zawodowych
kompetencji i należytej staranności, zachowania poufności oraz profesjonalnego
postępowania. Przestrzegaliśmy również innych wymogów niezależności i etyki, które mają
zastosowanie dla niniejszej usługi atestacyjnej w Polsce.
Wymogi kontroli jakości
Firma audytorska stosuje krajowe standardy kontroli jakości wprowadzone uchwałą Rady
Polskiej Agencji Nadzoru Audytowego nr 38/I/2022 z dnia 15 listopada 2022 roku. Krajowy
Standard Kontroli Jakości 1 w brzmieniu Międzynarodowego Standardu Zarządzania
Jakością (PL) 1 wymaga, aby firma audytorska zaprojektowała, wdrożyła i stosowała system
zarządzania jakością, w tym polityki lub procedury odnośnie zgodności z wymogami
etycznymi, standardami zawodowymi oraz mającymi zastosowanie wymogami prawnymi
i regulacyjnymi.
Opinia na temat zgodności z wymogami Rozporządzenia ESEF
Podstawę sformułowania opinii biegłego rewidenta stanowią kwestie opisane powyżej,
dlatego opinia powinna być czytana z uwzględnieniem tych kwestii.
Naszym zdaniem skonsolidowane sprawozdanie finansowe w formacie ESEF zostało
oznakowane, we wszystkich istotnych aspektach, zgodnie z wymogami Rozporządzenia
ESEF.
Mazars Audyt Sp. z o.o. 14
Informacje o przestrzeganiu obowiązujących regulacji ostrożnościowych
Zarząd Jednostki dominującej odpowiada za zapewnienie zgodności działania Grupy
z regulacjami ostrożnościowymi, w tym za prawidłowość ustalenia współczynników
kapitałowych.
Naszym obowiązkiem jest poinformowanie w sprawozdaniu z badania, czy Grupa przestrzega
obowiązujących regulacji ostrożnościowych określonych w odrębnych przepisach,
w szczególności czy Grupa prawidłowo ustaliła współczynniki kapitałowe przedstawione
w nocie 6.3 Zarządzenie kapitałem.
Celem badania sprawozdania finansowego nie było wyrażenie opinii na temat przestrzegania
przez Grupę obowiązujących regulacji ostrożnościowych, a zatem nie wyrażamy opinii na ten
temat.
W oparciu o przeprowadzone badanie sprawozdania finansowego informujemy, że nie
zidentyfikowaliśmy przypadków naruszenia przez Grupę w okresie od dnia 1 stycznia 2023
roku do 31 grudnia 2023 roku obowiązujących regulacji ostrożnościowych, określonych
w odrębnych przepisach, w szczególności w zakresie prawidłowości ustalenia przez Grupę
współczynników kapitałowych na dzień 31 grudnia 2023 roku, które mogłyby mieć istotny
wpływ na skonsolidowane sprawozdanie finansowe.
Oświadczenie na temat świadczonych usług niebędących badaniem
sprawozdań finansowych
Zgodnie z naszą najlepszą wiedzą i przekonaniem oświadczamy, że usługi niebędące
badaniem sprawozdań finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Grupy zgodne
z prawem i przepisami obowiązującymi w Polsce oraz że nie świadczyliśmy usług
niebędących badaniem, które zakazane na mocy art. 5 ust.1 Rozporządzenia UE oraz
art.136 Ustawy o biegłych rewidentach. Usługi niebędące badaniem sprawozdań
finansowych, które świadczyliśmy na rzecz Grupy w badanym okresie zostały wymienione
w nocie V 5.4 Sprawozdania z działalności Grupy.
Wybór firmy audytorskiej
Zostaliśmy wybrani po raz pierwszy do badania skonsolidowanego sprawozdania
finansowego Grupy uchwałą Rady Nadzorczej Jednostki dominującej z dnia 11 lipca 2017
roku oraz ponownie uchwałą z dnia 27 kwietnia 2022 roku. Skonsolidowane sprawozdania
finansowe Grupy badamy nieprzerwanie począwszy od roku obrotowego zakończonego
31 grudnia 2017 roku, to jest przez 7 kolejnych lat.
Mazars Audyt Sp. z o.o. 15
Kluczowym biegłym rewidentem odpowiedzialnym za badanie, którego rezultatem jest
niniejsze sprawozdanie niezależnego biegłego rewidenta, jest Małgorzata Pek.
Działający w imieniu Mazars Audyt Sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie, ul. Piękna 18, wpisanej
na listę firm audytorskich pod numerem 186, w imieniu której kluczowy biegły rewident zbadał
skonsolidowane sprawozdanie finansowe.
Małgorzata Pek
Kluczowy Biegły Rewident
Nr 13070
Warszawa, dnia 7 marca 2024 roku