Jakub Kowalczuk
główny inżynier ekolog
Kolejnymi mechanizmami wprowadzonymi Ustawą o promowaniu energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji[1] (Ustawa) z 14 grudnia 2018 r. są systemy:
- premii gwarantowanej indywidulanej,
- premii kogeneracyjnej indywidualnej.
Oba mechanizmy mają zastosowanie do wytwórców, którzy prowadzą lub chcieliby prowadzić działalność w zakresie eksploatacji instalacji CHP (ang. Combined Heat and Power) o zainstalowanej mocy elektrycznej nie mniejszej niż 50 MW, a więc jednostki duże. Przy czym, zgodnie z treścią art. 7 Ustawy dla jednostek o mocy nie mniejszej niż 300 MW, a więc w dużej energetyce przemysłowej, prawo do ubiegania się o wsparcie w formie opisanych. mechanizmów będzie możliwe dopiero po ogłoszeniu przez Komisję Europejską decyzji o zgodności pomocy indywidualnej dla wytwórcy energii elektrycznej w tej jednostce kogeneracji z rynkiem wewnętrznym.
W tabeli zamieszono opis systemów wraz ze wskazaniem podobieństw i różnic pomiędzy nimi:
| Premia gwarantowana indywidualna | Premia kogeneracyjna indywidualna |
Forma wsparcia
| Dopłata do wytworzonej, wprowadzonej do sieci i sprzedanej energii elektrycznej z wysokosprawnej | |
Podstawowi uprawnieni
| Wytwórca energii w istniejącej lub zmodernizowanej jednostce CHP o mocy zainstalowanej elektrycznej nie mniejszej niż 50 MW. | Wytwórca energii w nowej lub znacznie zmodernizowanej jednostce CHP o mocy zainstalowanej elektrycznej nie mniejszej niż 50 MW, który wygrał nabór organizowany przez prezesa URE. W naborze mogą uczestniczyć jednostki CHP zlokalizowane poza granicami RP. |
Warunki dopuszczenia do systemu oraz poziom wsparcia
| Wskaźnik emisyjności na poziomie nie wyższym niż 450 kgCO2 na 1MWh wyprodukowanej energii. Ilość energii objętej wsparciem w danym okresie rozliczeniowym wynika z procentowego udziału ciepła użytkowego wytworzonego w danej jednostce CHP i wprowadzonego do publicznej sieci ciepłowniczej w stosunku do całości wytworzonego ciepła i jeśli:
W przypadku budowy nowych, modernizacji lub znaczącej modernizacji instalacji CHP konieczne może być potwierdzenie tzw. „efektu zachęty” na zasadach określonych w Ustawie i innych przepisach. Warunkiem uczestnictwa w systemie jest właściwe opomiarowanie ilości wyprodukowanej energii elektrycznej, umożliwiającej jej pomiar w przedziałach godzinowych. Jeśli pomiar godzinowy nie jest możliwy, to ilość energii w poszczególnych godzinach, ustalana jest przy założeniu pracy jednostki z mocą równą mocy zainstalowanej. | |
W przypadku jednostki zmodernizowanej urządzenia zamontowane w trakcie modernizacji nie mogą być starsze niż 60 m-cy licząc od daty pierwszego wytworzenia energii w zmodernizowanej instalacji CHP. | Termin graniczny zakończenia budowy lub znacznej modernizacji[1] jednostki to:
licząc od daty rozstrzygnięcia naboru. Urządzenia zamontowane w trakcie budowy lub znacznej modernizacji nie mogą być starsze niż 60 m-cy licząc od daty pierwszego wytworzenia energii w danej instalacji CHP. W 2024 r. maksymalna wysokość premii kogeneracyjnej indywidualnej wynosi dla jednostki:
| |
Okres wsparcia
| Istniejąca jednostka CHP o mocy nie mniejszej niż 50 MW. Maksymalny okres wsparcia wynosi 15 lat, licząc od daty pierwszego wytworzenia energii elektrycznej potwierdzonej wydanym świadectwem pochodzenia z kogeneracji, nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2035 r. Przy ustalaniu maksymalnego okresu wsparcia, nie uwzględnia się okresu od 1 stycznia 2013 r. do 29 kwietnia 2014 r., z wyjątkiem energii wytworzonej w wysokosprawnej kogeneracji w jednostce kogeneracji opalanej metanem uwalnianym i ujmowanym przy dołowych robotach górniczych w czynnych, likwidowanych lub zlikwidowanych kopalniach węgla kamiennego lub gazem uzyskiwanym z przetwarzania biomasy. | 15 lat liczone od dnia pierwszego wytworzenia, wprowadzenia do sieci i sprzedaży energii elektrycznej z tej jednostki :
nie dłużej jednak niż do 31 grudnia 2048 r. |
Zmodernizowana jednostka CHP o mocy > 50MW. Okres wsparcia liczy się od dnia pierwszego wytworzenia, wprowadzenia do sieci i sprzedaży energii elektrycznej z tej jednostki po zakończeniu jej modernizacji (w rozumieniu art. 4 ust. Ustawy), po dniu dopuszczenia do systemu przez prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (URE) i uzależniony jest od poziomu kosztów poniesionych na modernizację w stosunku do porównywalnej nowej jednostki kogeneracji:
| ||
Procedura przystąpienia
| Nabór do systemu wsparcia prowadzony jest w trybie ciągłym. Corocznie w terminie do 30 września poprzedzającego rok wypłaty premii gwarantowanej indywidualnej wytwórca składa do Prezesa URE wniosek o dopuszczenie do systemu w kolejnym roku wraz z wymaganymi załącznikami i oświadczeniami opisanymi w art. 37 ust. 2 Ustawy. W przypadku stwierdzenia braków we wniosku Prezes URE (PURE) wzywa do uzupełnienia wniosku w terminie 7 dni w innym wypadku pozostawiając bez rozpatrzenia. Po stwierdzeniu spełnienia wymagań terminie 60 dni od daty złożenia kompletnego wniosku PURE wydaje decyzję o dopuszczeniu do systemu jednocześnie przekazując do Zarządcy Rozliczeń SA (ZR SA) dane wytwórcy. Decyzja wskazuje m.in. wartość przysługującej wytwórcy premii gwarantowanej indywidualnej wyliczonej przez PURE z uwzględnieniem m. in. danych ekonomicznych wytwórcy za 2 ostatnie zamknięte lata obrotowe, prognozowanych przychodów i kosztów, udziału procentowego poniesionych kosztów modernizacji w odniesieniu do nowej porównywalnej jednostki CHP oraz uzyskanej przez wytwórcę pomocy publicznej - dla instalacji modernizowanych. Wielkość premii nie może przekraczać wartości wskazanych w rozporządzaniu w sprawie wysokości premii gwarantowanej[2]. Następnie wytwórca w terminie 45 dni po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego (miesięcznie lub rocznie) dla którego przysługuje mu wsparcie składa do ZR SA wniosek o wypłatę wsparcia wraz z wymaganymi załącznikami i oświadczeniami. ZR weryfikuje wniosek i w przypadku stwierdzenia jego prawidłowości i kompletności w terminie 30 dniu od daty jego złożenia wypłaca wytwórcy wsparcie na wskazany rachunek bankowy. | Prezes URE (PURE) corocznie, nie rzadziej niż w czerwcu i grudniu danego roku, ogłasza i przeprowadza nabór na wsparcie w postaci premii kogeneracyjnej indywidulanej. Warunkiem ogłoszenia naboru jest wskazanie rozporządzeniu[3] wydanym na podstawie art. 56 maksymalną ilości energii elektrycznej z CHP, której sprzedaż może zostać objęta premią kogeneracyjną indywidualną w kolejnym roku kalendarzowym wartości większej niż 0. Wytwórca, zamierzający skorzystać z wsparcia w formie premii kogeneracyjnej indywidulanej, musi przejść procedurę prekwalifikacji poprzez złożenie do PURE wniosku o dopuszczenie do udziału w naborze wraz z wymaganymi załącznikami. W terminie 30 dni od złożenia kompletnego wniosku wydawana jest decyzja o dopuszczeniu albo odmowie dopuszczenia do naboru. Decyzja pozostaje ważna przez okres 18 m-cy nie dłużej jednak niż ważność warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej i ciepłowniczej stanowiących znacznik do wniosku. Prezes URE ogłasza nabór na 90 dni przed jego rozpoczęciem podając m. in. daty i godziny otwarcia i zamknięcia naboru. W dniu naboru wytwórca składa w siedzibie URE ofertę wraz z wymaganymi załącznikami. Udział w naborze wiąże się z wniesieniem kaucji zwrotnej w wysokości 30 PLN/1 kW zainstalowanej mocy elektrycznej. Prezes URE wylicza wartość premii kogeneracyjnej indywidualnej dla każdego wytwórcy na zasadach opisanych w Ustawie i Rozporządzeniu[4]. Wysokość premii podlega corocznej waloryzacji średniorocznym wskaźnikiem cen towarów i usług konsumpcyjnych z poprzedniego roku kalendarzowego określonym przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego (GUS). Nabór wygrywają uczestnicy, którzy uzyskali najwyższą ilość punktów na podstawie kryteriów określonych w Rozporządzeniu[5], aż do wyczerpania limitów określonych w ogłoszeniu o naborze. Po zamknięciu naboru PURE w terminie 60 dni informuje wytwórców o wielkości wyliczonej premii i oczekuje 14 dni na jej zaakceptowanie. Brak akceptacji wyliczonej premii powoduje odrzucenie oferty. W terminie 90 dni od daty zamknięcia naboru PURE rozstrzyga nabór i podaje do wiadomości publicznej jego wyniki oraz informuje Wytwórców którzy wygrali nabór. Przed dniem złożenia wniosku o wypłatę premii wytwórca występuje do PURE z wnioskiem o potwierdzenie w formie decyzji prawa do wypłaty premii. Następnie wytwórca w terminie 45 dni po zakończeniu danego okresu rozliczeniowego (miesięcznie lub rocznie), dla którego przysługuje mu wsparcie składa do ZR wniosek o wypłatę wsparcia wraz z wymaganymi załącznikami i oświadczeniami. ZR weryfikuje wniosek i w przypadku stwierdzenia jego prawidłowości i kompletności w terminie 30 dniu od daty jego złożenia wypłaca wytwórcy wsparcie na wskazany rachunek bankowy. |
Analogicznie jak w przypadku mechanizmu premii gwarantowanej, opisanego w jednym z artykułów (Wysokosprawna kogeneracja - systemy Wsparcia - premia kogeneracyjna | Bank Ochrony Środowiska (bosbank.pl), wytwórcom energii elektrycznej wytworzonej w jednostce CHP, w której wykorzystuje się więcej niż jeden rodzaj paliwa, wielkość przysługującego wsparcia obliczana jest proporcjonalnie do procentowego udziału energii chemicznej danego paliwa w łącznej ilości energii chemicznej paliw zużywanych. Wsparcie w postaci premii gwarantowanej indywidulanej i premii kogeneracyjnej indywidualnej nie będzie przysługiwało w sytuacji nadpodaży energii elektrycznej na rynku skutkującej wystąpieniem tzw. „cen ujemnych”. Z systemu wyłączone zostały także:
- podmioty wytwórcze świadczące na rzecz operatora systemu przesyłowego elektroenergetycznego usługi, o których mowa w art. 16 ust. 2 pkt 3 Ustawy o rynku mocy[6] (tylko w zakresie tej ilości energii),
- jednostki kogeneracyjne stanowiące instalacje OZE korzystające z systemów wsparcia opisane w ustawie OZE (system świadectw pochodzenia w tym biogazu rolniczego, aukcje, FIT/FIP).
Szczegółowy opis sytemu, wymaganych załączników oraz formalności został opisany w rozdziale 5 Ustawy. Ustawa zawiera także informacje na temat obowiązków informacyjnych i sprawozdawczych, które spełniać musi wytwórca korzystający z wsparcia. Ponadto na stronie internetowej Urzędu Regulacji Energetyki[7], znajdują się szczegółowe interpretacje zapisów ustawy, a także wskazówki w zakresie procedury ubiegania się o wsparcie.
[1] T. j. Dz. U. z 2022 r. poz. 553
[2] Rozumianej jako: proces inwestycyjny, którego celem jest odtworzenie stanu pierwotnego lub zmiana parametrów użytkowych lub technicznych jednostki kogeneracji, w czasie którego zainstalowano urządzenia wyprodukowane w okresie 60 miesięcy przed dniem wytworzenia po raz pierwszy energii elektrycznej w znacznie zmodernizowanej jednostce kogeneracji, wiążące się z poniesieniem kosztów inwestycyjnych powyżej 50% jak na nową porównywalną jednostkę kogeneracji (art. 2, pkt. 45 Ustawy)
[3] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KLIMATU I ŚRODOWISKA z 20 października 2023 r. w sprawie maksymalnej ilości i wartości energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji objętej wsparciem oraz jednostkowych wysokości premii gwarantowanej w roku 2024, Dz.U.2023.2310
[4] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA KLIMATU I ŚRODOWISKA z 20 października 2023 r. w sprawie maksymalnej ilości i wartości energii elektrycznej z wysokosprawnej kogeneracji objętej wsparciem oraz jednostkowych wysokości premii gwarantowanej w roku 2024, Dz.U.2023.2310
[5] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII z 22 września 2019 r. w sprawie zakresu danych do wyliczenia premii gwarantowanej indywidualnej i premii kogeneracyjnej
indywidualnej oraz sposobu ich wyliczania, w tym sposobu uwzględniania wartości otrzymanej pomocy publicznej, Dz.U.2019.1858
[6] ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ENERGII z 6 września 2019 r. w sprawie metodyki rozstrzygania naboru na premię kogeneracyjną indywidualną oraz wartości współczynników uwzględnianych przy naborze, Dz.U.2019.1764
[7] USTAWA z 8 grudnia 2017 r. o rynku mocy, Dz.U.2023.2131
[8] Energia z kogeneracji - Urząd Regulacji Energetyki (ure.gov.pl)