Nawigacja mobilna
Skontaktuj się
Jesteś tutaj
  1. Strona główna
  2. Strefy czystego transportu i Europejskie standardy emisji spalin

Strefy czystego transportu i Europejskie standardy emisji spalin

Ewelina Jurczuk
inżynier ekolog

Sektor elektromobilności znajduje się w fazie dynamicznego rozwoju, jednak  pomiędzy Polską a liderami Unii Europejskiej oraz regionu Europy Środkowo-Wschodniej (CEE) nadal istnieje duża dysproporcja w rozwoju tego sektora. Wyzwania i kierunki przed jakimi stoi sektor wyznaczone są przede wszystkim na podstawie Ustawy z dnia 11 stycznia 2018 r. o  elektromobilności i paliwach alternatywnych1 , Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych i uchylenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/94/UE2, Strategii Rozwoju Nowej Mobilności w Polsce do 2030 r.3 oraz Strategii Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku4.

Do głównych priorytetów rozwoju sektora transportu do 2030 roku zalicza się:

  • ograniczanie negatywnego wpływu transportu na środowisko;
  • synergię transportu publicznego i prywatnego;
  • poprawę stanu jakości powietrza;
  • budowę zintegrowanej i wzajemnie powiązanej sieci transportowej służącej   konkurencyjnej gospodarce;
  • poprawę zarządzania przestrzenią miejską;
  • zmiany w indywidualnej i zbiorowej mobilności (chodzi m.in. o promocję transportu  zbiorowego);
  • poprawę efektywności wykorzystania publicznych środków  na przedsięwzięcia transportowe;
  • poprawę warunków życia w aglomeracjach miejskich;

Strefy czystego transportu

Strefa czystego transportu (SCT) to wydzielony i oznakowany obszar obejmujący drogi, po których mogą się poruszać pojazdy spełniające określone warunki i normy, są to m.in.:

  • samochody o napędzie elektrycznym,
  • samochody o napędzie wodorowym,
  • samochody napędzane gazem ziemnym,
  • samochody wyłączone na podstawie uchwały rady gminy,
  • pojazdy należące do służb, a więc policji, straży miejskiej, ITD, ABW, SOP, KAS, straży pożarnej, pogotowia ratunkowego czy agencji wojskowych,
  • pojazdy wojskowe,
  • pojazdy eksploatowane w ramach floty KPRM,
  • pojazdy realizujące zadania związane z naprawą i utrzymaniem dróg,
  • pojazdy posiadające odpowiednie oznaczenie, którymi poruszają się osoby niepełnosprawne.

Strefa czystego transportu jest powoływana przez radę gminy zgodnie z art. 39 ust. 4 ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych, zazwyczaj wyznaczana na czas nieokreślony jak i określony − nie może to być czas krótszy niż 5 lat. Wprowadzenie strefy czystego transportu w pierwszych latach funkcjonowania będzie nakładać wymogi dla samochodów z silnikami spalinowymi, w zakresie: roku produkcji pojazdu, normy emisji spalin EURO oraz rodzaju napędu. Pojazdy uprawnione do wjazdu na teren czystej strefy będą musiały posiadać przyklejoną na szybę odpowiednią naklejkę wydaną w przez wójta, burmistrza bądź prezydenta miasta.

Europejski standard emisji spalin

Europejski standard emisji spalin został opracowany w serii Dyrektyw Europejskich, określających dopuszczalne normy emisji spalin dla nowych samochodów na terenie Unii Europejskiej i Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG). W zależności od rodzaju pojazdu, normy posiadają różne limity i standardy. W 1993 r. została wprowadzona pierwsza z norm emisji spalin. Limity wyznaczają kierunki i wymogi dla producentów pojazdów.

Norma Euro 1 została wprowadzona w 1993 r. obejmowała: samochody osobowe – Dyrektywa 91/441/EWG5 i lekkie ciężarówki – Dyrektywa 93/59/EWG6. Producenci w celu spełnienia wymogów normy rozpoczęli montowanie w pojazdach katalizatorów spalin.

Norma Euro 2 obowiązywała od 1997 roku. Dotyczyła wówczas samochodów osobowych oraz pojazdów dwu- i trójkołowych, w których korzystano z silników spalinowych. Norma opierała się na następujących dyrektywach: Dyrektywa 94/12/EC7 , Dyrektywa 96/69/EC8.

Norma Euro 3 obowiązywała od 2001 roku, dotyczyła nie tylko aut i ciężarówek ale również wszystkich pojazdów z silnikiem spalinowym, opierała się na Dyrektywie 98/69/EC9.

Norma Euro 4 obowiązywała od 2006 roku.  Norma dotyczyła wszystkich pojazdów, w tym dwu-i trójkołowych, opierała się na następujących dyrektywach: Dyrektywa 98/69/EC, Dyrektywa 2002/80/EC10. Dopuszczalne normy emisji spalin dla samochodów z silnikiem benzynowym to: CO: 1 g/km, HC: 0,1 g/km, NOx: 0,08 g/km. Dopuszczone przez normę EURO wartości dla samochodów z silnikiem wysokoprężnym (silnikiem diesla: CO: 0,5 g/km, NOx: 0,25 g/km, HC+NOx: 0,3 g/km, PM: 0,025 g/km.

Norma Euro 5 , po wprowadzeniu producenci zaczęli wyposażać auta w filtry cząstek stałych, wpływające znacznie na ich emisję podczas jazdy. Norma opierała się na dyrektywie: Dyrektywie 2007/715/EC11. Limity dla samochodów osobowych wyposażonych w silnik benzynowy: CO: 1 g/km, HC: 0,1 g/km, NOx: 0,06 g/km, VOC: 0,068 g/km, PM: 0,005 g/km (dla pojazdów z silnikami o bezpośrednim wtrysku paliwa). Limity emisji spalin EURO5 dla pojazdów z silnikami wysokoprężnymi: CO: 0,5 g/km, NOx: 0,18 g/km, HC+NOx: 0,23 g/km, PM: 0,005 g/km, Cząstki stałe: 6,0×10^11/km (mierzone w tej postaci od stycznia 2013 r.)

Norma Euro 6 obowiązuje od 2014 roku i jest aktualna. Norma opiera się na Dyrektywie 459/201212. Wymogi normy EURO6 dla samochodów wyposażonych w silnik benzynowy: CO: 1 g/km, HC: 0,1 g/km, NOx: 0,06 g/km, VOC: 0,068 g/km, PM: 0,0045 g/km (dla pojazdów z silnikami o bezpośrednim wtrysku paliwa). Cząstki stałe: 6,0×10^11/km (6,0×10^12 przez pierwsze trzy lata obowiązywania normy EURO6). Wymogi normy EURO6 dla pojazdów korzystających z silników wysokoprężnych: CO: 0,5 g/km, NOx: 0,08 g/km, HC+NOx: 0,17 g/km

Norma Euro 7 Komisja Europejska planuje, że EURO 7 będzie obowiązywała dla samochodów rejestrowanych od 2025 roku – natomiast nie jest podana data obowiązywania. Nowa norma ma na celu jeszcze bardziej restrykcyjne ograniczenia emisji spalin, zwiększając efektywność silników oraz stosując zaawansowane technologie redukujące wpływ transportu na środowisko naturalne.

Informacje o tym jaką normę EURO spełnia pojazd możemy sprawdzić na kilka sposobów:

Dowód rejestracyjny pojazdu – wydany po 2018 zawarta jest informacja dot. normy EURO

  • Baza Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców – wszelkie informacje o zarejestrowanym pojeździe m.in. norma EURO

Strefy czystego transportu w Krakowie13

23 listopada 2022 r. Rada Miasta Krakowa przyjęła uchwałę o utworzeniu Strefy Czystego Transportu na terenie całego miasta. Tworzenie strefy czystego transportu będzie podzielone na dwa etapy:

Etap pierwszy – wdrożenie SCT w Krakowie przypada na 1 lipca 2024 r. Wówczas do miasta nie wjadą auta najstarsze, najbardziej zanieczyszczające powietrze, tj. blisko i ponad 30-letnie.- uchwałą NR V/74/24 RADY MIASTA KRAKOWA14 z dnia 19 czerwca 2024 r. wprowadzono zmiany dot. SCT zostaje ustanowiona na czas nieoznaczony, a jej wymagania obowiązują od 1 lipca 2025 roku.

Etap drugi – obowiązywanie SCT zacznie się w lipcu 2026 r., ograniczenie wjazdu będzie dotyczyło samochodów ponad 26-letnich (benzyna) oraz ponad 16-letnich (diesel), czyli do Krakowa wjadą wyłącznie pojazdy zasilane benzyną/LPG o minimalnej normie Euro 3, a w przypadku pojazdów z silnikami Diesla o minimalnej normie Euro 5.

Aktualizacja projektu strefy czystego powietrza w Krakowie, zakłada następujące propozycje:

Kluczowe założenia propozycji nowej SCT:

  • Początkowe wymagania dla aut osobowych z silnikiem benzynowym (w tym LPG) to rok produkcji przynajmniej 2005 albo spełniony wymóg normy emisji nie niższej niż EURO 4. Dla diesli to odpowiednio minimum 2014 r. produkcji albo minimum norma emisji Euro 6.
  • Od 1 lipca 2030 r. wymagania dla diesli zostaną zaostrzone: wymagany będzie minimum rok produkcji 2018 albo norma emisji Euro 6dT.
  • Mieszkańcy Krakowa będą objęci wymogami SCT dopiero od 1 lipca 2030 roku.
  • Dla pojazdów spoza Krakowa, które nie będą spełniać wymogów, wprowadzony będzie okres przejściowy do 30 czerwca 2028. Do tego czasu wjazd takich będzie możliwy po dokonaniu opłaty emisyjnej.
  • Obszar SCT to niemal cały Kraków  –  ale z wyjątkami umożliwiającymi dojazd do niektórych szpitali czy autostradowej obwodnicy oraz bez obszarów na wschód od drogi ekspresowej S7.
  • Wyłączenia dla osób z niepełnosprawnościami.
  • Planowana jest automatyzacja kontroli pojazdów, redukcja zbędnej biurokracji.

Wymagania techniczne w SCT

Od 1 lipca 2025 r., aby pojazd mógł jeździć po SCT będzie musiał spełniać następujące wymagania (nie dotyczy mieszkańców Krakowa):

  • w przypadku diesli auto musi być wyprodukowane przynajmniej w 2014 r., albo spełniać wymagania normy emisji Euro 6. Przy czym wystarczy, że auto spełnia tylko jeden z tych wymogów. Jeśli samochód jest np. wyprodukowany w 2013 r., ale właściciel ma dokumenty wykazujące, że spełnia on wymogi normy emisji Euro 6, takie auto będzie dopuszczone do SCT,
  • w przypadku pojazdów z zapłonem iskrowym (pojazdy benzynowe, także te z instalacją LPG) auto musi być wyprodukowane przynajmniej w 2005 r., albo spełniać wymagania normy emisji Euro 4. W tym przypadku także wystarczy, że auto będzie spełniać tylko jeden z tych wymogów.

Od 1 lipca 2030 r. aby móc poruszać się  po SCT, samochód będzie musiał spełniać następujące wymogi:

  • w przypadku diesli auto będzie musiało być wyprodukowane przynajmniej w 2018 r. lub spełniać wymagania normy emisji Euro 6dT,
  • w przypadku aut benzynowych i LPG wymagania się nie zmienią: będzie to minimum rok produkcji 2005 lub minimum norma emisji Euro 4.

Wyłączenie dla mieszkańców aż przez pięć lat

Osoby mieszkające w Krakowie i odprowadzające tu podatki dochodowe, będą objęte specjalnymi zasadami. Nawet jeśli ich samochody nie będą spełniały wymogów technicznych dla aut, które będą obowiązywały w SCT, mieszkańcy Krakowa będą mogli nimi jeździć po mieście bez żadnych ograniczeń do 1 lipca 2030 r. Dopiero od tej daty użytkownicy aut będą musieli stosować się do wymogów Strefy. Aby uzyskać to uprawnienie, konieczne będzie tylko zgłoszenie pojazdu do automatycznego systemu. Wyłączenie to będzie obejmowało wszystkie pojazdy zakupione przed wejściem w życie Uchwały.

Pojazdy spoza Krakowa, niespełniające wymagań Strefy

W nowym projekcie zaproponowano również opłaty emisyjne, po których wykupieniu będzie można wjechać do Strefy nawet pojazdem, który nie spełnia jej wymogów. Dzięki temu Kraków będzie dostępny dla wszystkich właścicieli pojazdów, którzy stają wobec konieczności wjazdu w granice stolicy Małopolski. Zaproponowane opłaty to: 2,50 zł za 1 godz. oraz abonamentowe 20 zł za dzień i 500 zł za miesiąc. Ustawa pozwala na stosowanie tego rozwiązania przez okres maksymalnie trzech lat – dlatego osoby wjeżdżające okazjonalnie do Krakowa będą miały tyle czasu na dostosowanie się do nowych zasad, czyli ewentualną wymianę samochodu na taki, który będzie spełniał wymogi SCT.

Strefy czystego transportu w Warszawie15

1 lipca 2024 r. w Warszawie zaczęła działać pierwsza w Polsce Strefa Czystego Transportu. Obejmuje ona większość Śródmieścia i fragmenty otaczających  dzielnic. Na tym obszarze ograniczony został wjazd pojazdów emitujących najwięcej trujących spalin. Dzięki temu w mieście spadnie ilość zanieczyszczeń powietrza i poprawi się stan zdrowia jego mieszkańców. Ograniczony został wjazd pojazdów z silnikiem benzynowym (w tym LPG) starszych niż 27 lat lub niespełniających normy Euro 2 oraz pojazdów z silnikiem Diesla (w tym LPG) starszych niż 19 lat lub niespełniających normy EURO 4. Przez pierwsze 3,5 roku zwolnieni z nich są mieszkańcy stolicy (osoby zameldowane) rozliczający w Warszawie podatki, seniorzy (ukończone 70 lat do 31 grudnia 2023 r.) i osoby z niepełnosprawnością (posiadacze europejskiej karty parkingowej) − są oni zwolnieni bezterminowo, co potwierdza specjalna identyfikacja w postaci naklejki. Takie osoby nie muszą być mieszkańcami Warszawy i rozliczać w stolicy podatków. Łącznie SCT obejmuje obszar 37 km kw., czyli 7 proc. powierzchni stolicy. Ulice graniczne znajdują się poza strefą czystego transportu.

Warszawska Strefa Czystego Transportu ma być tworzona w pięciu etapach, tj.:

1. etap (od 1 lipca 2024 roku do 30 czerwca 2026 roku)

  • pojazdy z normą minimum Euro 2; wprowadzona w 1997 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 27 lat - dla pojazdów z silnikiem benzynowym
  • pojazdy z normą minimum Euro 4; wprowadzona w 2006 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 18 lat - dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym (diesle)

2. etap (od 1 lipca 2026 roku do 30 czerwca 2028 roku)

  • pojazdy z normą minimum Euro 3; wprowadzona w 2001 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 25 lat - dla pojazdów z silnikiem benzynowym
  • pojazdy z normą minimum Euro 5; wprowadzona w 2011 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 16 lat - dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym (diesle)

3. etap (od 1 lipca 2028 roku do 30 czerwca 2030 roku)

  • pojazdy z normą minimum Euro 4; wprowadzona w 2006 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 22 lat - dla pojazdów z silnikiem benzynowym
  • pojazdy z normą minimum Euro 6; wprowadzona w 2015 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 13 lat - dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym (diesle)

4. etap (od 1 lipca 2030 roku do 30 czerwca 2032 roku)

  • pojazdy z normą minimum Euro 5; wprowadzona w 2011 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 20 lat - dla pojazdów z silnikiem benzynowym
  • pojazdy z normą minimum Euro 6dT; wprowadzona w 2019 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 11 lat  - dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym (diesle)

5. etap (od 1 lipca 2032 roku)

  • pojazdy z normą minimum Euro 6; wprowadzona w 2015 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 17 lat - dla pojazdów z silnikiem benzynowym
  • pojazdy z normą minimum Euro 6d; wprowadzona w 2021 roku; w momencie wdrożenia pojazdy w wieku maksymalnie 11 lat) - dla pojazdów z silnikiem wysokoprężnym (diesle)

1  https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180000317/T/D20180317L.pdf

2 https://eur-lex.europa.eu/legal-content/PL/TXT/PDF/?uri=CELEX:32023R1804

3 PSPA_Strategia_Nowej_Mobilnosci_Raport

4 Strategia Zrównoważonego Rozwoju Transportu do 2030 roku - Ministerstwo Infrastruktury - Portal Gov.pl

5 Dyrektywa 91/441/EWG zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych

6 DYREKTYWA RADY 93/59/EWG z dnia 28 czerwca 1993 r. zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych

7 DYREKTYWA 94/12/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 23 marca 1994 r. odnosząca się do środków, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczenia powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych i zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG

8 DYREKTYWA 96/69/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 8 października 1996 r. zmieniająca dyrektywę 70/220/EWG w sprawie zbliżenia ustawodawstw Państw Członkowskich odnoszących się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez spaliny z silników o zapłonie iskrowym pojazdów silnikowych

9  DYREKTYWA 98/69/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 13 października 1998 r. odnosząca się do środków mających zapobiegać zanieczyszczeniu powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych i zmieniająca dyrektywę Rady 70/220/EWG

10 DYREKTYWA KOMISJI 2002/80/WE z dnia 3 października 2002 r. dostosowująca do postępu technicznego dyrektywę Rady 70/220/EWG odnoszącą się do działań, jakie mają być podjęte w celu ograniczenia zanieczyszczania powietrza przez emisje z pojazdów silnikowych

11 ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 715/2007 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 czerwca 2007 r. w sprawie homologacji typu pojazdów silnikowych w odniesieniu do emisji zanieczyszczeń pochodzących z lekkich pojazdów pasażerskich i użytkowych (Euro 5 i Euro 6) oraz w sprawie dostępu do informacji dotyczących naprawy i utrzymania pojazdów

12 ROZPORZĄDZENIE KOMISJI (UE) NR 459/2012 z dnia 29 maja 2012 r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 715/2007 Parlamentu Europejskiego i Rady oraz rozporządzenie Komisji (WE) nr 692/2008 w odniesieniu do emisji zanieczyszczeń pochodzących z lekkich pojazdów pasażerskich i użytkowych (Euro 6)

13  www.bip.krakow.pl

14   UCHWAŁA NR V/74/24 RADY MIASTA KRAKOWA z dnia 19 czerwca 2024 r. zmieniająca uchwałę nr C/2707/22 w sprawie ustanowienia Strefy Czystego Transportu w Krakowie.

15  zdm.waw.pl https://zdm.waw.pl/sprawy/strefa-czystego-transportu/