Produkty i źródła przychodów biogazowni

• Ilość oraz skład pofermentu są bezpośrednio związane z substratami wykorzystywanymi do produkcji biogazu, bowiem w wyniku procesu fermentacji w wytwarzanym biogazie znajdują się przede wszystkim węgiel, wodór i tlen (składniki CH₄ i CO₂) –pozostałe makro- i mikroelementy pozostają w pofermencie.
• Parametry pofermentu, stanowiące o jego nawozowym potencjale: sucha masa, zawartość materii organicznej, pH oraz zawartość makroelementów szczególnie azotu, fosforu i potasu. Coraz częściej zwraca się również uwagę na ilość i różnorodność mikroelementów (np. cynk, mangan, żelazo i inne), jako pierwiastków niezbędnych w prawidłowym rozwoju rośliny.
• Poferment z biogazowni stosujących wiele różnych substratów to tzw. nawóz pełny, czyli zawierający wszystkie makro i mikroelementy niezbędne do dynamicznego wzrostu i wysokiego plonowania roślin.
• Ryzyko związane z obecnością metali ciężkich i patogenów dotyczy w praktyce jedynie pofermentu z biogazowni znajdujących się na oczyszczalniach ścieków. W przypadku biogazowni rolniczych, gdzie stosowane są substraty roślinne, zwierzęce, czy przeterminowana żywność nie ma możliwości aby poferment w tym zakresie stanowił zagrożenie dla rośliny uprawnej i środowiska.
• W przypadku dobrze prowadzonych biogazowni rolniczych (zalecany zakres temperatury fermentacji to 40-42°C dla technologii mezofilnych lub od 52°C dla termofilnych) praktycznie nie występuje również ryzyko związane z możliwością przeniesienia bakterii chorobotwórczych do środowiska wraz z pofermentem.
• Nawet zastosowanie jako substratów potencjalnie niebezpiecznych materiałów (odpady poubojowe czy padlina) nie zwiększa ryzyka skażenia pofermentu bakteriami chorobotwórczymi z uwagi na poddanie substratów procesom higienizacji na wejściu do instalacji.

Źródła:

1. Raport Biogaz w Polsce. Magazyn Biomasa. 2022
2. Poferment nawozem dla rolnictwa. dr inż. Alina Kowalczyk-Juśko, dr inż. Magdalena Szymańska

Aby masa pofermentacyjna mogła być uznana za produkt uboczny i wprowadzona do obrotu należy postąpić zgodnie ze ścieżką przedstawioną w art. 11 ustawy o odpadach, tj.: „wytwórca przedmiotu lub substancji, o których mowa w art. 10, jest obowiązany do przedłożenia marszałkowi województwa (...) zgłoszenia uznania przedmiotu lub substancji za produkt uboczny”. Zgłoszenie powinno zawierać miejsce i sposób wytwarzania produktu, dokładny opis procesu produkcyjnego oraz procesu, w którym produkt będzie wykorzystany (w tym przypadku będzie to wykorzystanie do nawożenia, ale może być też np. na cele energetyczne). Uznanie za produkt uboczny zgłoszonej substancji następuje, jeśli marszałek województwa w ciągu 3 miesięcy od zgłoszenia nie wyrazi sprzeciwu w drodze decyzji.

Wprowadzenie masy pofermentacyjnej do obrotu jest możliwe po spełnieniu wymogów określonych w Ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 147, poz. 1033 z późn. zm.) i Rozporządzeniu Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 119 poz. 765 z późn. zm.). Rozporządzenie to nakłada obowiązek przeprowadzenia badań nawozów organicznych/ środków wspomagających uprawę roślin (w tym: podłoży do upraw, stymulatorów wzrostu, środków poprawiających właściwości gleby) pod kątem ich jakości i przydatności do zastosowania zgodnie z przeznaczeniem.

Aby poferment mógł być uznany za nawóz lub środek poprawiający właściwości gleby, musi być produkowany w oparciu o stały skład surowcowy, wykazać się stabilnymi właściwościami jakościowymi i musi być przebadany pod kątem chemicznym i biologicznym oraz pod kątem przydatności do stosowania. Badania są przeprowadzane w uprawnionych do tego jednostkach badawczych, wskazanych w rozporządzeniu.

W procesie oceny nawozu czy środka poprawiającego właściwości gleby są również wymagane:

deklaracja producenta o spełnieniu przez nawóz lub środek poprawiający właściwości gleby wymagań jakościowych,

informacja producenta o składzie surowcowym oraz opis technologii produkcji,

opinia o spełnieniu wymagań jakościowych wydawana przez uprawnione jednostki organizacyjne,

opinia/ opinie o przydatności ww. produktu do zastosowania w konkretnym zakresie. Dla upraw polowych np. taką opinię wydaje Instytut Uprawy, Nawożenia i Gleboznawstwa PIB w Puławach,

instrukcja stosowania produktu zatwierdzona przez właściwe instytuty.

Jeśli produkt pofermentacyjny jest wytwarzany z odpadów lub ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego, jest również wymagana dokumentacja w postaci:

opinii o wpływie produktu na zdrowie ludzi wydawanej przez Instytut Medycyny Wsi w Lublinie,

opinii o wpływie produktu na środowisko wydawanej przez Instytut Ochrony Środowiska w Warszawie,

opinii o wpływie produktu na zdrowie zwierząt wydawanej przez Państwowy Instytut Weterynaryjny PIB w Puławach,

opinii dotyczącej spełnienia przez nawóz lub środek poprawiający właściwości gleby wytworzony z ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego wymagań weterynaryjnych określonych w rozporządzeniu WE 1069/2009 wydawanej przez Państwowy Instytut Weterynaryjny PIB w Puławach,

zatwierdzenie zakładu przetwórczego produktów ubocznych pochodzenia zwierzęcego i produktów ubocznych (biogazowni) i nadaniu weterynaryjnego numeru identyfikacyjnego przez powiatowego lekarza weterynarii.

Odpowiednie opinie mogą wydawać tylko jednostki do tego uprawnione na mocy Rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 czerwca 2008 r. w sprawie wykonania niektórych przepisów o nawozach i nawożeniu (Dz.U. Nr 119 poz. 765 z późn. zm.).

• w powyższym rozporządzeniu znajduje się wykaz jednostek uprawnionych do wydawania opinii,
• rozporządzenie podaje także maksymalną zawartość zanieczyszczeń, przede wszystkim metali ciężkich, jaką może zawierać poferment, a także minimalne zawartości składników nawozowych, w zależności od tego, czy nawóz ma formę stałą, czy płynną,
• dodatkowo określono zakres badań pod kątem obecności pasożytów jelitowych i bakterii chorobotwórczych, których występowanie jest niedopuszczalne.