Plastikowe obowiązki dla przedsiębiorców … czyli słów kilka o przepisach Dyrektywy SUP

Beata Zagubień
inżynier ekolog

Unia Europejska w ramach wysiłków na rzecz ochrony środowiska wprowadziła Dyrektywę SUP[1] (Single Use Plastics Directive) w 2019 r. Jej implementacja do polskiego systemu prawnego[2] nałożyła na przedsiębiorców dodatkowe obowiązki i sprawozdania, aby firmy ograniczały liczbę wykorzystywanych produktów z tworzyw sztucznych.

Celem Dyrektywy SUP jest m.in.:

1. Promowanie alternatywnych opakowań w stosunki do tych z tworzywa sztucznego.
2. Zachęcenie konsumentów do rezygnacji z nabywania opakowań z tworzyw sztucznych na rzecz opakowań wielokrotnego użytku.
3. Zminimalizowanie wpływu tworzyw sztucznych na środowisko.

Od 01.01.2024 r. przedsiębiorcy wprowadzający do obrotu produkty jednorazowego użytku zobowiązani są do wnoszenia opłat na rachunek marszałka danego województwa (art. 3n ust. 2)[3] za:

Od 01.01.2024r. w handlu, gastronomii konsument obligatoryjnie ponosi opłaty za opakowania jednorazowego użytku, w których kupuje posiłki i napoje do bezpośredniego spożycia (dotyczy to również automatów sprzedających (vendingowych)).

Przedsiębiorcy objęci zostali obowiązkiem rozliczenia z użytkownikiem końcowym (klientem) przy wydawaniu żywności i napojów w opakowaniach z tworzyw sztucznych.

Cenę za wydane konsumentowi opakowanie na żywność, napoje, torby ustala przedsiębiorca. Może ona się różnić w każdym punkcie/sieci handlowej czy gastronomicznej.

Przedsiębiorca, oprócz ww. opłat, wnosi również za każdy rodzaj produktów z tworzyw sztucznych  tzw. opłatę na Publiczne Kampanie Edukacyjne (PKE), których celem jest podnoszenie świadomości ekologicznej. Informację o Publicznych Kampaniach Edukacyjnych przedsiębiorca składa do właściwego urzędu marszałkowskiego w systemie BDO (Baza Danych o Produktach i Opakowaniach oraz o Gospodarce Odpadami, https://bdo.mos.gov.pl/). Stawka opłaty za publiczne kampanie edukacyjne wynosi³:

⦁            0,05 zł za 1 kg wprowadzanego do obrotu wyrobu wymienionego w pkt 8 załącznika nr 10 do ustawy o opłacie produktowej oraz narzędzi połowowych zawierających tworzywa sztuczne,

⦁            0,01 zł za 10 sztuk wyrobów wymienionych w pkt. 5 Załącznika nr 2.10 wprowadzonej do obrotu ustawy o opłacie produktowej,

⦁            0,01 zł za sztukę wprowadzonych do obrotu produktów wymienionych w pkt 6, 7 i 9 załącznika nr 10 do ustawy o opłacie produktowej.

Oprócz opłat na kampanie edukacyjne przedsiębiorca zobowiązany jest również (od 24.05.2023 r.) do prowadzenia ewidencji oraz składania sprawozdań w zakresie nabytych i wydanych produktów z tworzyw sztucznych. Ma on również obowiązek obliczyć opłatę produktową oddzielnie dla każdego rodzaju produktu – opłacić ją oraz złożyć sprawozdanie do 15 marca za rok poprzedni w BDO³. Pierwsze takie sprawozdanie będzie wymaganie od 24 maja (czyli od dnia wejścia w życie ustawy) i będzie dotyczyło roku 2023. W roku 2025 okres sprawozdawczy obejmie już pełny kalendarzowy rok 2024.

UWAGA! Wyliczonej opłaty produktowej nie wnosi się w sytuacji, gdy łączna roczna wysokość dla wszystkich produktów nie przekracza 100 zł. Podstawę obliczenia opłaty produktowej stanowi masa produktów w kilogramach.

Tabela 1. Zakres informacji objętych sprawozdawczością PKE

Tabela 2. Sprawozdania i które działy jest przedsiębiorca zobligowany do wypełnienia w systemie BDO, w związku z wprowadzaniem i oferowaniem jednorazowych produktów z tworzywa sztucznego.

WAŻNA DATA:

Od 01.07.2024 r. przedsiębiorcy będą zobowiązani zapewnić swoim klientom alternatywne opakowania wykonane z innych materiałów niż tworzywo sztuczne. Na dziś można już spotkać się w punktach gastronomicznych takie zamienniki opakowań.

Rysunek 1. Ograniczenie plastiku, czyli opłata za opakowania z tworzyw sztucznych[4]

Wpływy z opłat wniesionych przez firmy wprowadzające produkty z tworzyw sztucznych na rachunek marszałka województwa zostaną w wysokości 95% przekazane na konto Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Pieniądze te mają być przeznaczone na działania w ochronie środowiska m.in. na gospodarkę wodno-ściekowa, gospodarkę odpadami, ochronę powierzchni ziemi oraz zapobieganiu skutkom zanieczyszczenia środowiska lub ich usuwaniu.

Konkretnym przykładem funkcjonowania Dyrektywy i są wprowadzone przez wielu producentów napojów w plastikowych butelkach zakrętki/wieczka przymocowane do opakowań. Taki obowiązek  od 01.07.2024 dotyczy jednorazowych opakowań o pojemności do 3 litrów (butelki i kartony). Część producentów już wdrożyła rozwiązania.

Art.14a ust. 1 Ustawy³ zobowiązuje wprowadzających napoje do zapewnienia, aby opakowania zawierały materiały z recyklingu. Tak więc butelki typu PET muszą być wykonane z tworzyw pochodzących z recyklingu w ilości:

- min. 25% od 2025 r.

- min. 30% od 2030 r.

Podsumowując, wdrożenie Dyrektywy SUP stawia przed przedsiębiorcami szereg nowych obowiązków, mających na celu ograniczenie negatywnego wpływu tworzyw sztucznych na środowisko. Daty, które należy zapamiętać to 1 stycznia 2024 r. (opłaty i sprawozdawczość) oraz 1 lipca 2024 r. (zapewnienie klientom alternatywnych opakowań). Regulacje te będą mogłyby promować zrównoważone rozwiązania i wspierać gospodarkę o obiegu zamkniętym.