Finansowanie projektów wodorowych

Autorzy: Paweł Banach, Michał Siedlecki, Piotr Dul

Jednym z istotnych elementów dla funkcjonowania rynku inwestycji wodorowych jest stworzenie właściwych mechanizmów i struktur finansowania projektów inwestycyjnych.

Właściwe jest dokonanie analizy aktualnie dostępnych źródeł finansowania, stworzenie odpowiednich struktur finansowania oraz identyfikacja czynników, najistotniejszych z punktu widzenia inwestora oraz instytucji finansowych.

Dla powstającej gospodarki wodorowej i realizowanych w jej ramach projektów, niezbędnym elementem jest stworzenie transparentnego systemu wsparcia, który rozwinie stronę podażową projektów, tak jak to miało miejsce w wypadku rynku OZE, czy obecnie rynku elektromobilności.

Powstaje jednak szereg wątpliwości o formę i charakter wsparcia.

W obliczu obecnej sytuacji geopolitycznej, uzasadnione wydaje się podjęcie wszelkich działań w celu przyspieszenia implementacji technologii uniezależniających UE od importu paliw kopalnych. Takim krokiem mogłoby być złagodzenie ograniczeń w zakresie dopuszczalnej intensywności pomocy publicznej dla podmiotów realizujących inwestycje np. w ramach dolin wodorowych lub w sektorach trudnych do dekarbonizacji (ostatnia mila). Można założyć, że złagodzona polityka finansowania publicznego, przyspieszyłaby osiągnięcie realizacji założonych celów, z drugiej jednak strony, fundusze publiczne są ograniczone i konieczny jest wkład kapitału prywatnego. Dodatkowo, znaczne zmniejszenie ryzyka inwestora może oznaczać podejmowanie większych ryzyk, a co za tym idzie, większą liczbę nieudanych projektów.

Z punktu widzenia inwestora, istotne jest pokrycie wydatków inwestycyjnych przy jak najwyższym udziale publicznych środków dotacyjnych, co znaczenie ograniczy koszt kapitału i tym samym zwiększy rentowność projektu. Z punktu widzenia komercyjnych instytucji finansowych, znaczący wkład środków publicznych i stworzenie systemowego wsparcia (wsparcie operacyjne) w początkowym etapie rozwoju rynku wodorowego, tak jak miało to miejsce dla projektów OZE (aukcje, zielone certyfikaty), pozwoli na zmniejszenie ryzyka rynkowego (cenowego) projektów, i tym samym umożliwi im udział w finansowaniu projektów o podwyższonym ryzyku (zdolność do szacowanie ryzyka przez instytucje finansowe, przy nowych typach projektów, jest ograniczone i zwiększa się z czasem, tak jak to było w przypadku rynku OZE; wsparcie operacyjne mityguje część ryzyk, zwiększając bezpieczeństwo spłat zadłużenia), co doprowadzi do wygenerowania dla rynku dodatkowego strumienia finansowania. W efekcie oznacza to większą liczbę realizowanych projektów w krótszym czasie.

Konieczne jest odpowiednie wyważenie wszelkich form wsparcia, tak aby nie spowalniać rozwoju rynku, ale jednocześnie wspierać dobrze zaplanowane projekty.

Wykorzystanie doświadczenia i potencjału takich podmiotów jak Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w zakresie przygotowania wytycznych konkursowych, prowadzeniu procesu oceny projektów oraz przyjęcia funkcji podmiotu dystrybuującego środki dotacyjne miałoby z pewnością dużą wartość dla gospodarki wodorowej w kraju.

Zaangażowanie tych podmiotów pozwoliłoby na rozwój projektów wodorowych, w szczególności projektom innowacyjnym i nie posiadającym zdolności kredytowej.

Należy tutaj zaznaczyć, że pierwsze krajowe działania w zakresie wsparcia gospodarki wodorowej już mają miejsce.

Narodowe Centrum Badań i Rozwoju w roku 2021 ogłosiło konkurs w programie strategicznym „Nowe technologie w zakresie energii”, gdzie uwzględniono wsparcie dla technologii wytwarzania i wykorzystania wodoru. Łączny budżet przeznaczony na wsparcie technologii wodorowych stanowił 141,2 mln zł¹. Wcześniej w roku 2018 w ramach programu „Nowoczesne metody magazynowania wodoru” NCBR zaangażował się w działania mające na celu opracowanie nowatorskiego, mobilnego zbiornika wodoru z przeznaczeniem do wykorzystania z ogniwami paliwowymi. Budżet programu zamknął się kwotą 32 mln zł².

Również Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest zaangażowany w finansowanie gospodarki wodorowej. Wśród programów NFOŚiGW zaistniały działania związane ze wsparciem projektów związanych z zakupem pojazdów wodorowych w ramach programu „Zielony Transport Publiczny”³. Innym programem, w którym dostępne były środki na projekty związane z wodorem był program „Wsparcie infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych i infrastruktury do tankowania wodoru”⁴ o budżecie 870 mln zł.

Nie należy zapominać o programie „Nowa Energia”. Na dofinansowanie z NFOŚiGW mogły liczyć projekty mające na celu wdrożenie technologii m.in.: produkcji „bezemisyjnego” wodoru przy użyciu energii z wiatru lub słońca, wykorzystania wodoru w transporcie drogowym, kolejowym lub wodnym, dostosowania już istniejącej infrastruktury do transportu wodoru albo budowy nowych instalacji do transportu i magazynowania tego pierwiastka, skraplania, transportu i przechowywania wodoru w postaci ciekłej, wielkoskalowego magazynowania wodoru z OZE, a także wykorzystania wodoru w przemyśle, np. w produkcji stali⁵. W ramach konkursu i preselekcji wyłoniono sześć projektów o łącznym wnioskowanym dofinansowaniu 395,6 mln zł.

Jak wspomniano, wsparcie kapitałowe jest równie ważne jak stworzenie systemowego wsparcia, pozwalającego na stworzenie bezpiecznych warunków operacyjnych dla planowanych projektów.

Należałoby rozważyć implementację rozwiązań, obecnie funkcjonujących na rynku odnawialnych źródeł energii tj. system aukcyjny (kontrakt różnicowy) oraz system FIT (feed in tarif) i FIP (feed in premium). Istotne w tym aspekcie byłoby przyjęcie stawek referencyjnych skorelowanych z rzeczywistymi wartościami LCOE (levelized cost of electricity) dla projektów wodorowych, z możliwością uwzględnienia równoczesnej budowy odnawialnego źródła energii na potrzeby zasilania systemów elektrolizerów.

Z punktu widzenia instytucji finansowej, system pomocowy w formie cen gwarantowanych pozwala na dokładniejsze oszacowanie ryzyka kredytowego i zachowanie większej realności modelu finansowego dla projektu.

Z biegiem czasu, rozwojem technologii i wzrostem efektu skali, proporcje w finansowaniu preferencyjnym i komercyjnym będą się zmieniały, aż do momentu, w którym obecnie znajduje się dojrzały rynek OZE – możliwości finansowania na zasadach rynkowych, bez udziału wsparcia systemowego czy finansowania preferencyjnego.

Finansowanie projektów wodorowych

Jednym z istotnych elementów dla funkcjonowania rynku inwestycji wodorowych jest stworzenie właściwych mechanizmów i struktur finansowania projektów inwestycyjnych.

Ten artykuł został opublikowany w Raporcie Prawo wodorowe UN Global Compact

Oferta BOŚ

Finansowanie inwestycyjne

Finansowanie obrotowe

Przeczytaj również

Strategia wodorowa [cz. 3]

Rozwój gospodarki wodorowej [cz.5]