Ewelina Jurczuk
inżynier ekolog
Od roku 2025 polski rynek elektromobilności będzie musiał realizować nowe obowiązki, wynikające z wprowadzonych regulacji prawnych. Te działania powinny przyczynić się do rozwoju elektromobilności w kraju, szczególnie poprzez zwiększenie dostępności dla użytkowników pojazdów elektrycznych do stacji ładowania.
Zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie rozwoju paliw alternatywnych (AFIR), z 13 września 2023 roku1 (weszło w życie 13 kwietnia 2024 r.), w najbliższych latach polską gospodarkę czekają istotne zmiany:
- do 31 grudnia 2025 r. na co najmniej 15% długości sieci drogowej TEN-T (Transeuropejskiej sieci transportowej) w każdym kierunku ruchu zostanie oddana sieć drogowa do użytku na rzecz ogólnodostępnych stref ładowania przeznaczonych dla elektrycznych pojazdów ciężkich, (wcześniej każda strefa ładowania oferowała moc wyjściową wynoszącą co najmniej 1 400 kW, w tym co najmniej jeden punkt ładowania o mocy wyjściowej wynoszącej co najmniej 350 kW);
- do 31 grudnia 2027 r. na co najmniej 50% długości sieci drogowej TEN-T w każdym kierunku ruchu zostanie oddana sieć drogowa do użytku na rzecz ogólnodostępnych stref ładowania przeznaczonych dla elektrycznych pojazdów ciężkich;
- do 31 grudnia 2030 r. wzdłuż drogowej sieci bazowej TEN-T ogólnodostępnych stref ładowania przeznaczonych dla elektrycznych pojazdów ciężkich, zostanie oddana sieć drogowa do użytku w każdym kierunku ruchu, a odległość między nimi wyniesie maksymalnie 60 km, (wcześniej każda strefa ładowania oferowała moc wyjściową wynoszącą co najmniej 3 600 kW, w tym co najmniej dwa punkty ładowania o indywidualnej mocy wyjściowej wynoszącej co najmniej 350 kW);
- do 31 grudnia 2030 r. wzdłuż drogowej sieci kompleksowej TEN-T zostaną oddane do użytku w każdym kierunku ruchu ogólnodostępne strefy ładowania przeznaczone dla elektrycznych pojazdów ciężkich, będą oddane do użytku w każdym kierunku ruchu, a odległość między nimi wyniesie maksymalnie 100 km, (wcześniej każda strefa ładowania oferowała moc wyjściową wynoszącą co najmniej 1 500 kW, w tym co najmniej jeden punkt ładowania o mocy wyjściowej wynoszącej co najmniej 350 kW);
- do 31 grudnia 2027 r. na terenie każdego bezpiecznego i chronionego parkingu zostaną oddane do użytku co najmniej dwie ogólnodostępne stacje ładowania przeznaczone dla elektrycznych pojazdów ciężkich o indywidualnej mocy wyjściowej wynoszącej co najmniej 100 kW;
- do 31 grudnia 2030 r. na terenie każdego bezpiecznego i chronionego parkingu zostaną oddane do użytku co najmniej cztery ogólnodostępne stacje ładowania przeznaczone dla elektrycznych pojazdów ciężkich o indywidualnej mocy wyjściowej wynoszącej co najmniej 100 kW;
- do 31 grudnia 2025 r. w każdym węźle miejskim zostaną oddane do użytku ogólnodostępne punkty ładowania przeznaczone dla elektrycznych pojazdów ciężkich zapewniające łączną moc wyjściową na poziomie co najmniej 900 kW, poprzez działanie stacji ładowania o indywidualnej mocy wyjściowej na poziomie co najmniej 150 kW;
- do 31 grudnia 2030 r. w każdym węźle miejskim zostaną oddane do użytku ogólnodostępne punkty ładowania przeznaczone dla elektrycznych pojazdów ciężkich zapewniające łączną moc wyjściową na poziomie co najmniej 1 800 kW, poprzez działanie stacji ładowania o indywidualnej mocy wyjściowej na poziomie co najmniej 150 kW.
Przyjęte założenia pokazują jak zostanie rozwinięta sieć ładownia wzdłuż głównych korytarzy transportowych Unii Europejskiej. Zmiany przepisów a co za tym idzie ułatwienia w dostępie do stacji ładowania, mają stymulować konsumentów w podjęciu decyzji o zakupie samochodu elektrycznego – zarówno osobowego i ciężarowego oraz stworzyć dogodne warunki dla użytkowania samochodów elektrycznych, co przyspieszy proces elektryfikacji transportu. Należy się spodziewać, że coraz częściej będą realizowane rozbudowy stacji ładowania pojazdów, które będą zlokalizowane w okolicach urzędów, galerii handlowych szpitali, czy trasach tranzytowych poza miastami.
Kolejną ważną zmianą w przepisach jest zapowiadana nowelizacja Ustawy o elektromobilności i paliwach alternatywnych2, która przewiduje zmiany w sektorze samorządowym, na przykład: obowiązki jednostek samorządu terytorialnego (JST) – zakup lub wykorzystywanie przez JST pojazdów z napędem alternatywnym do realizacji zadań ustawowych, w tym zwłaszcza zadań w zakresie świadczenia usług komunikacji miejskiej. Jednostki samorządu terytorialnego albo w ogóle nie wypełniają tych obowiązków, albo wykonują je w ograniczonym zakresie , ze względu na wysokie koszty inwestycyjne;
- w sektorze samorządowym:
- obowiązku nabywania wyłącznie autobusów zeroemisyjnych przez gminę, w której liczba mieszkańców jest wyższa niż 100 tys., przez związek metropolitalny w województwie śląskim oraz przez podmioty, którym ta gmina lub związek zlecili lub powierzyli wykonywanie przewozów pasażerskich w transporcie drogowym w ramach komunikacji miejskiej;
- obowiązku ustanowienia strefy czystego transportu w mieście, w którym liczba mieszkańców jest wyższa niż 100 tys. oraz w Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
Wprowadzenie zmian powinno przyczynić się do rozwoju innowacyjnych technologii i wprowadzenia nowoczesnych, ekologicznych rozwiązań w sektorze transportu, w tym transportu zbiorowego – autobusów zero i niskoemisyjnych. Dodatkowo nowelizacja Ustawy o elektromobilności wprowadza nowe zapisy, od stycznia 2025 r. budynki niemieszkalne posiadające parking na 20 miejsc i więcej, będą zobowiązane do zamontowania przynajmniej jednej stacji ładowania dla pojazdów elektrycznych oraz możliwości rozbudowy tej infrastruktury w przyszłości. Właściciele/zarządcy budynków będą zobligowani do instalowania: co najmniej jednego punktu ładowania pojazdów elektrycznych oraz kanałów i przewodów elektrycznych, które umożliwią montaż punktów ładowania pojazdów elektrycznych w liczbie 1 na każde z 5 miejsc postojowych, które znajdują się wewnątrz lub przylegają do budynku, oznacza to że miejsca przeznaczone do ładowania aut elektrycznych powinny stanowić ok. 20% ogólnej ich liczby. W przypadku budynków mieszkalnych, posiadających więcej niż 10 stanowisk postojowych, zgodnie z nowymi wymogami kolejne projektowane i budowane instalacje elektryczne będą realizowane z uwzględnieniem możliwości zainstalowania kanałów na przewody i kable, na wszystkich miejscach postojowych. Umożliwi to zainstalowanie punktów ładowania na każdym miejscu postojowym, niezależnie od tego czy stanowiska postojowe znajdują się wewnątrz budynku czy przylegają do niego.
Dostosowanie do nowych przepisów będzie wymagało od właścicieli obiektów dużych nakładów finansowych na budowę i rozbudowę infrastruktury ładowania. Stanowi to nie lada wyzwanie, jednak biorąc pod uwagę, że rynek ładowarek w Polsce jest nadal w fazie rozwoju, to również szansa otwarcia się na nowe perspektywy biznesowe.
Nowe regulacje prawne dotyczące obowiązku montażu stacji ładowania pojazdów będą oddziaływać na inne sektory gospodarki jak: usługi, użyteczność publiczna czy przedsiębiorstwa. Będą także wymagać uzyskania pozwoleń, certyfikatów na montaż infrastruktury, co podniesie nakłady finansowe tych inwestycji. Zwiększony popyt na stacje ładowania może również skutkować wzrostem ich cen, co najbardziej odczują końcowi użytkownicy.
Programy wsparcia dla użytkowników pojazdów elektrycznych i rozwój elektromobilności wpływają pozytywnie na postrzeganie naszego kraju na europejskim rynku gospodarczym jak również przyczyniają się do realizacji założeń pakietu klimatycznego – poprawa jakości powietrza atmosferycznego3.
Programy wspierające rozwój elektromobilności cieszą się w Polsce dużym zainteresowaniem, szczególnie widać to po liczbie osób, które skorzystały już z programu „Mój elektryk” realizowanego przez Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. W jego ramach Bank Ochrony Środowiska udziela dopłat do leasingu samochodów zeroemisyjnych (w tym elektrycznych) ze środków powierzonych przez NFOŚiGW, szczegóły można znaleźć tutaj.
Program dopłat do używanych samochodów elektrycznych jest także przygotowany przez Ministerstwo klimatu i środowiska, środki na jego finansowanie pochodziłyby z Krajowego Planu Odbudowy (KPO), jednak dalsze szczegóły będą znane po rewizji KPO przez Komisję Europejską.
1 Rozporządzenie 2023/1804 w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych i uchylenia dyrektywy 2014/94/UE
2 USTAWA z dnia 11 stycznia 2018 r. o elektromobilności i paliwach alternatywnych Dz.U.2024.1289
3 https://eur-lex.europa.eu/PL/legal-content/summary/2020-climate-and-energy-package.html